Wratziekte (Synchytrium endobioticum) herkennen
Door wratziekte ontstaan uitstulpingen en woekeringen op aardappelen en aardappelplanten. De oorzaak van wratziekte is de schimmel Synchytrium endobioticum. In het oosten van Nederland zijn besmettingen met wratziekte vastgesteld.
Op welke planten komt wratziekte voor?
Synchytrium endobioticum komt vooral voor op aardappelen en aardappelplanten (Solanum tuberosum). De schimmel kan ook voorkomen op:
- tomatenplanten (Solanum lycopersicum), in particuliere volkstuinen
- bitterzoet (Solanum dulcamara), dit is een oeverplant
Op deze planten kan de schimmel overleven en groeien. Zulke planten heten ook wel gastheerplanten of waardplanten. Kijk voor een volledig en actueel overzicht van waardplanten op de website van de European Plant Protection Organization (EPPO).
Hoe herken ik wratziekte?
Dit zijn de symptomen van wratziekte:
- Er ontstaan bloemkoolachtige wratten op de aardappelplant: op de knollen (aardappelen), stengels, bladeren en bloemen. En ook op de stolonen: dit zijn ondergrondse stengeldelen waaraan de aardappelen groeien.
- De wratten kunnen zo groot worden als aardappelknollen.
- Aardappelen die zwaar zijn aangetast door de schimmel veranderen uiteindelijk helemaal in wratweefsel.
- Wortels worden niet aangetast door deze schimmel.
- De wratten zijn eerst licht van kleur: wit of bleekgroen, of ze hebben de kleur van de schil. De kleur verandert naar groen.
- Later worden de wratten donker en helemaal zwart. Ze lijken dan wat op klontjes aarde. Op het laatst vallen ze uit elkaar. Er komen dan grote aantallen rustsporen vrij. Deze rustsporen kunnen langdurig overleven in de grond. In de praktijk moet u rekening houden met 20 tot 50 jaar. Daarom mag u lange tijd geen aardappelen telen op een besmet terrein.
Hoe goed de symptomen te zien zijn, verschilt per aardappelras. Bepaalde aardappelrassen zijn (deels) resistent voor wratziekte. Die rassen vormen geen symptomen of de symptomen zijn nauwelijks zichtbaar.
Wanneer zijn de symptomen van wratziekte te zien?
In het veld is wratziekte moeilijk te herkennen. Soms zijn er wratten aan de stengelbasis te zien. Onderzoek de aardappelen daarom aan het einde van het groeiseizoen, tijdens en direct na de oogst. Controleer de aardappelen ook daarna nog, als u ze bewaart. Want dan kunnen de symptomen zich ook nog ontwikkelen.
Plantziekten die op wratziekte lijken
- Door poederschurft kunnen er kleine wratjes ontstaan op aardappelknollen.
- De pseudo- of schijnwratziekte is een afwijking waarbij ogen vroegtijdig uitlopen. Als deze vervolgens indrogen lijken ze sterk op de wratten van wratziekte.
Alleen een expert kan het verschil zien tussen wratten die veroorzaakt zijn door poederschurft, pseudo-wratziekte of wratziekte. Meld het daarom altijd bij de NVWA als er wratten op uw aardappelen zitten.
Waar komt wratziekte voor?
In Nederland komt de schimmel Synchytrium endobioticum voor in Noordoost- en Zuidoost-Nederland.
Op de website van EPPO kunt u zien in welke landen wratziekte nog meer is gesignaleerd. Houd er rekening mee dat de schimmel Synchytrium endobioticum mogelijk in meer landen voorkomt.
Hoe verspreidt wratziekte zich?
U kunt wratziekte ongewild verspreiden als u (poot)aardappelen en (aanhangende) grond van aardappelpercelen verplaatst. De schimmel kan zich ook verspreiden via restmateriaal, de wind en mogelijk ook via oppervlaktewater.
Let daarom op het volgende:
- Gebruik aardappelrassen met een zo hoog mogelijke resistentie.
- Maak gebruik van schoon pootgoed.
- Maak al uw machines goed schoon bij verlaten van het perceel.
- Ga verstuiving van grond tegen.
- Teel geen aardappelen op plekken op het perceel waar aardappelen of andere rooivruchten tijdelijk worden opgeslagen.
- Teel geen aardappelen op plekken waar baggerslib is gestort.
Status: quarantaine-organisme
Binnen de Europese Unie gelden maatregelen om verspreiding van wratziekte tegen te gaan. Wratziekte heeft de status van quarantaine-organisme (ook wel: Q-organisme of Q). Dit betekent dat er strenge maatregelen nodig zijn. Daarom is er een meldplicht voor wratziekte. Meld het daarom direct bij ons als u vermoedt dat uw aardappelplanten besmet zijn.
Op percelen waar wratziekte is vastgesteld gelden ingrijpende maatregelen om de ziekte uit te roeien. Lees wat dit betekent voor uw bedrijf of voor uw (volks)tuin.