Over additieven en E-nummers

Wat zijn additieven?

Additieven zijn stoffen die bewust aan voedingsmiddelen worden toegevoegd om de eigenschappen te verbeteren. Zoals het verbeteren van houdbaarheid, kleur, geur, textuur, stabiliteit of smaak. Veel levensmiddelen bevatten bijvoorbeeld conserveermiddelen om ze langer houdbaar te maken. Zo voegen snoepfabrikanten kleurstoffen toe aan snoep om het er aantrekkelijker uit te laten zien.

Additieven zijn levensmiddelen volgens de wet, maar worden niet als zodanig geconsumeerd als levensmiddel. Ze worden bijna altijd als ingrediënt aan levensmiddelen toegevoegd.

Meer informatie over wat additieven zijn, vindt u in Hoofdstuk 1 van het Handboek additieven voor levensmiddelenfabrikanten. 

Wat zijn E-nummers?

E-nummers zijn additieven die door de Europese Commissie en de Europese lidstaten zijn goedgekeurd en toegelaten. De Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) kijkt of het beoogde gebruik van het additief niet leidt tot risico’s voor de gezondheid. Als het additief niet schadelijk is voor de gezondheid dan wordt het toegelaten en krijgt het een E-nummer.

Een E-nummer betekent dat de toevoeging aan 4 voorwaarden voldoet:

1. Er is voldoende technische noodzaak voor het gebruik aangetoond
2. Het nagestreefde doel kan niet met andere economisch en technisch verantwoorde methoden worden bereikt
3. Het voorgestelde gebruik en de hoeveelheden vormen geen gevaar voor de gezondheid
4. Het gebruik ervan misleidt de consument niet

Bent u consument en wilt u meer weten over levensmiddelenadditieven of E-nummers? Kijk dan op de website van het Voedingscentrum.

Functionele klassen levensmiddelenadditieven

Levensmiddelenadditieven hebben altijd een bepaalde technologische functie in een product; ze versterken bijvoorbeeld de smaak of ze maken het product zoeter. Die functie wordt ook wel 'functionele klasse' genoemd. Fabrikanten moeten deze functionele klasse in de ingrediëntenlijsten vermelden. In onderstaande tabel sommen we alle functionele klassen van levensmiddelenadditieven op. Ook omschrijven we wat ze precies doen in een product.

Functionele klassen van levensmiddelenadditieven	Functie
Antiklontermiddelen	gaan het klonteren van levensmiddelen tegen
Antioxidanten	verlengen de houdbaarheid van levensmiddelen door ze te beschermen tegen bederf door aantasting door de zuurstof in de lucht
Antischuimmiddelen	voorkomen of verminderen schuimvorming
Bevochtigingsmiddelen	gaan uitdroging van levensmiddelen tegen
Complexvormers	stoffen die gebruikt worden om metalen te binden
Conserveermiddelen	verlengen de houdbaarheid van levensmiddelen door ze te beschermen tegen bederf door micro-organismen
Contrastverhogers	stoffen die gebruikt worden om groenten en fruit te markeren
Draagstoffen	worden gebruikt als hulpstof voor andere stoffen om de verwerking, de toepassing of het gebruik van de stof te vergemakkelijken
Drijfgassen	gassen, met uitzondering van lucht, die een levensmiddel uit een verpakking drukken
Emulgatoren	maken het mogelijk twee of meer stoffen die normaal gesproken niet of moeilijk mengbaar zijn, zoals olie en water, te mengen
Geleermiddelen	maken levensmiddelen steviger door een gel te vormen
Gemodificeerde zetmelen	zetmelen die door een chemische behandeling zijn veranderd
Glansmiddelen	geven het oppervlak van een levensmiddel een glanzend uiterlijk of een beschermende deklaag
Kleurstoffen	geven levensmiddelen kleur (terug)
Meelverbeteraars	stoffen die aan meel of deeg worden toegevoegd om de bakeigenschappen te verbeteren
Rijsmiddelen	stoffen of combinaties van stoffen die gas vrijmaken, waardoor het volume van deeg of beslag toeneemt
Schuimmiddelen	zorgen voor de vorming van schuim in levensmiddelen
Smaakversterkers	versterken de bestaande smaak en/of geur van een levensmiddel
Smeltzouten	zetten kaaseiwitten om in een gedispergeerde vorm, waardoor vet en andere bestanddelen homogeen verdeeld blijven
Stabilisatoren	stabiliseren de toestand van een levensmiddel
Verdikkingsmiddelen	kunnen water binden en een levensmiddel dikker maken
Verpakkingsgassen	gassen, met uitzondering van lucht, die vóór, tijdens of na het verpakken van een levensmiddel in de verpakking worden gebracht om te zorgen dat een product goed blijft
Verstevigingsmiddelen	houden/maken fruit of groente stevig of knapperig of reageren met geleermiddelen om een gel te vormen of te verstevigen
Voedingszuren	verhogen de zuurgraad van levensmiddelen en/of geven levensmiddelen een zure smaak
Vulstoffen	vergroten het volume van een levensmiddel
Zoetstoffen	geven levensmiddelen een zoete smaak of worden gebruikt in tafelzoetstoffen
Zuurteregelaars	wijzigen of regelen de zuurgraad van levensmiddelen

Meer informatie over functionele klassen vindt u in Hoofdstuk 1 van het Handboek additieven voor levensmiddelenfabrikanten.

Waar de NVWA op let en waarom

De NVWA houdt toezicht op de voedselveiligheid in Nederland. In die rol controleren we ook wat levensmiddelenfabrikanten toevoegen aan voedsel en wat ze over de toevoegingen op het etiket zetten. Bij juist gebruik van toevoegingen is er geen gevaar voor de volksgezondheid.

Consumenten mogen niet misleid worden. Zalm kleurt mooi roze door het toevoegen van nitriet, maar als de zalm bedorven is dan ziet de consument dat niet. Daarom mag nitriet niet aan zalm worden toegevoegd.

Additieven mogen alleen worden gebruikt als ze een technologische functie hebben. Fabrikanten voegen bijvoorbeeld een antiklontermiddel toe aan poedervormige levensmiddelen om te voorkomen dat het poeder gaat klonteren.

De NVWA kan bij een inspectie controleren of de additieven wel aan een levensmiddel mogen worden toegevoegd. Bovendien checken we of er niet teveel is toegevoegd en of het additief op de juiste manier op het etiket is vermeld.

Ons toezicht op de additievenwetgeving is sinds 2016 verscherpt op verzoek van de Europese Commissie, omdat levensmiddelenfabrikanten de Europese wetgeving niet goed naleefden.

Meer informatie over Handhaving vindt u in Hoofdstuk 3 van het Handboek additieven voor levensmiddelenfabrikanten.