Productveiligheid in 2023

Het afgelopen jaar hebben we diverse initiatieven in gang gezet om onze data- en informatiepositie te versterken. Het gebruik van webcrawling tools zoals de SAFE-app en de internetsuite (applicaties waarmee we als toezichthouder het web kunnen afspeuren op het aanbieden van onveilig gekwalificeerde producten) versterkt onze informatiepositie. In een pilot is onderzocht hoe we deze tool zo effectief mogelijk kunnen inzetten. In 2024 volgt deze inzet. Met de trendmonitor die momenteel wordt ontwikkeld, kunnen we in de toekomst vroegtijdig risico's signaleren. Om chemische risico's op basis van trends en signalen tijdig op te sporen en te gebruiken voor het effectief inzetten van (bedrijfsmatig) toezicht, zijn we gestart met het uitwerken van een productmonitoringsprogramma. Ook ons consumentenpanel, dat we periodiek bevragen, helpt ons onze informatiepositie te versterken.

Het complexer en internationaler worden van producten en productieketens leidt tot een verhoogd risico op onveilige producten. Ook de toename van de internethandel draagt hieraan bij. Dat ondernemers zich vaak onvoldoende bewust zijn van de verantwoordelijkheid die zij dragen, werd het afgelopen jaar meermalen bevestigd tijdens de kennis- en informatiebijeenkomsten die wij voor diverse doelgroepen in de productieketen organiseerden. Ondernemers bleken slecht of beperkt op de hoogte van hun rol in de keten, van de juridische implicaties hiervan, en van de gevolgen die dit heeft voor hun bedrijfsvoering. Gezien de omvangrijke en complexe wetgeving en de geringe omvang van veel ondernemingen (minder dan 5 fte) is dit op zichzelf niet verrassend. We zetten dan ook sterk in op het toegankelijk maken van deze kennis, opdat de onbewust onbekwame ondernemer meer handvatten krijgt om de wet- en regelgeving te kunnen naleven.

Internationale verhandeling van producten, vraagt ook om grensoverschrijdend toezicht. We investeren daarom in samenwerking met onze internationale collega's (zoals bij het Europese tatoeagekleurstoffenproject, dat door ons is geïnitieerd). We hebben hierdoor een beter beeld van de goederenstromen binnen Europa.

Naast het risico dat aan de complexer geworden markt kleeft, zijn er ook bepaalde productgroepen die een relatief groot risico herbergen of die – vanwege de kwetsbaarheid van de gebruiker – extra aandacht verdienen. Producten als batterijen en accu's (vanwege ontbrandingsgevaar), consumentenproducten met weekmakers, kinderspeelgoed, en attractie- en speeltoestellen vragen extra aandacht. Om vinger aan de pols te houden monitoren we de ontwikkelingen op deze subdomeinen nauwgezet.

Het afgelopen jaar hebben we intensief geïnvesteerd in de relatie met de branches. Duidelijkheid scheppen over de verantwoordelijkheid van marktpartijen had daarin steeds een belangrijke rol. Zo hebben we samen met de Kamer van Koophandel (KvK) een dossier over productveiligheid voor (startende) ondernemers gelanceerd op het Digitaal Ondernemersplein. We bieden daar uitgebreide informatie over de manier waarop ondernemers kunnen voldoen aan de wet- en regelgeving. Ook hebben we (samen met het Ministerie van VWS) diverse branche-overleggen met houders van attractie- en speeltoestellen georganiseerd. Daar hebben we nieuwe wet- en regelgeving toegelicht en samenwerkingsafspraken gemaakt. Voor de exploitanten van attractietoestellen introduceerden we de 'APK-brief' voor de tijdige keuring van attractietoestellen; een voorbeeld van een interventie om naleefgedrag te stimuleren. Verder troffen we in 2023 voorbereidingen voor een uitgebreid internationaal onderzoek naar tatoeagekleurstoffen. Dat wordt in 2024 uitgevoerd. Ook voerden we onderzoek uit naar de beschermingsfactor van zonnebrand.

In 2023 is gestart met een pilot om meer toe te zien op afstand, door middel van het opvragen van technische dossiers (TD’s). Los van het feit dat de aanwezigheid van een TD een verplichting is, is de afwezigheid van zo’n dossier een mogelijke risicofactor voor de veiligheid van een product. Dat biedt ons weer aanknopingspunten voor mogelijk effectiever risicogericht toezicht.

Een meer technische innovatie in het toezicht is de XRF-handscanner. Deze stelt ons in staat om op locatie een voorselectie te maken op basis van de aanwezigheid van bijvoorbeeld verboden (zware) metalen in sieraden. Dit maakt dat monsterselectie efficiënter verloopt. Het stelt ons bovendien in staat om ter plaatse al het gesprek met de ondernemer aan te gaan over hoe deze de veiligheid van het product heeft geborgd.

Voor de professionele markt én de grensvlakproducten werken we op het gebied van chemie nauw samen met onder andere de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Dat maakt ons zowel effectiever als efficiënter. Door regelmatig overleg en het werken aan gedeelde projecten is deze samenwerking het afgelopen jaar verder verbeterd. Ook op het vlak van de energietransitie werken we samen met andere toezichthouders. De start van een gezamenlijk project (NVWA met de NLA, de RDI en ILT) rond risico's van fietsaccu's is hiervan een mooi voorbeeld.

Ook proberen we de consument direct te informeren; zonder tussenkomst van andere partijen. We doen dit onder andere door onderzoeksresultaten op productniveau actief openbaar te maken. Zo hebben we in ons eigen chemie-lab in Groningen onderzoek gedaan naar weekmakers in laarzen en seksspeeltjes. In ons laboratorium in Zwijndrecht hebben we houten speelgoed onderzocht op veiligheidsrisico's.

We zijn gestart met het opzetten van een werkmethode om gekwalificeerde meldingen over attractie- en speeltoestellen op afstand af te kunnen handelen, dat wil zeggen: zonder dat een inspecteur hiervoor ter plaatse komt. Meldingen met een lagere prioriteit handelen we nu op afstand af. De ondernemer wordt gevraagd om een zogenoemd zelfonderzoek of een zelfanalyse uit te voeren over de bij de NVWA gemelde situatie. Aan de hand van de rapportage die de ondernemer hiervan bij ons aanlevert, beoordeelt de inspecteur de situatie. Bij twijfel over de kwaliteit van deze zelfanalyse volgt alsnog een fysieke inspectie. Op deze manier verwachten wij onze inspectiecapaciteit effectiever en efficiënter te kunnen inzetten.