Inspectieresultaten weekmakers in plastic laarzen 2023

In het kort: onderzoek naar gereguleerde weekmakers

Weekmakers worden aan PVC toegevoegd om het soepel te maken. Omdat weekmakers schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid, zijn er binnen de Europese Unie (EU) afspraken gemaakt voor het gebruik ervan. Voor een aantal weekmakers geldt een wettelijke limiet. Deze staan in de REACH-verordening (EG) Nr. 1907/2006, entry 51.

We hebben 39 paar laarzen onderzocht op de aanwezigheid van weekmakers waarvoor een wettelijke limiet geldt. Bij 5 paar laarzen kwam het gehalte van een of meer van deze gereguleerde weekmakers boven de wettelijke limiet van 0,1% uit. Hierbij was er 1 uitschieter: het ging om een paar kinderlaarsjes dat 45% van de weekmaker DEHP bevatte. De andere 4 paar laarzen waren voor volwassenen en bevatten minder dan 2% van de gereguleerde weekmakers.

Daarnaast hebben we een verkennend onderzoek gedaan naar alternatieve weekmakers. Dit zijn weekmakers waar (nog) geen limieten voor zijn vastgesteld. We zagen dat er alternatieve weekmakers waren gebruikt in de laarzen. Maar met de beschikbare analysetechnieken konden we niet vaststellen om welke weekmakers het ging en hoe hoog het gehalte was. In de toekomst gaan we verdiepend onderzoek doen. De resultaten van het toekomstige onderzoek kunnen gebruikt worden om nieuwe veiligheidseisen op te stellen.

Inspectieresultaten: overschrijding van de wettelijke limiet bij 5 paar laarzen

In de eerste helft van 2023 hebben we 39 paar laarzen bemonsterd en onderzocht. De producten zijn willekeurig geselecteerd. Dat deden we zowel bij fysieke als online aanbieders van laarzen.

We hebben de laarzen specifiek onderzocht op de aanwezigheid van weekmakers die voor deze producten gereguleerd zijn. Dit zijn:   

• bis(2-ethylhexyl)ftalaat (DEHP)
• dibutylftalaat (DBP)
• benzylbutylftalaat (BBP)
• diisobutylftalaat (DIBP)

De maximale concentratie van een van deze weekmakers of de som van meerdere van deze weekmakers mag 0,1 gewichtsprocent van het weekgemaakte materiaal zijn.

Resultaten

Uit het onderzoek kwam het volgende naar voren:

• In 34 paar laarzen kwamen de gereguleerde weekmakers helemaal niet voor of bleef het gehalte onder de wettelijke limiet.
• 5 paar laarzen bevatten een of meer van de gereguleerde weekmakers boven het gehalte van 0,1%. Hierbij ging het om 1 paar kinderlaarsjes dat 45% DEHP bevatte. De overige 4 paar laarzen (voor volwassenen) bevatten minder dan 2% van de gereguleerde weekmakers.

Bekijk de onderzoeksresultaten per product.

Beoordeling resultaten

Wij hebben bureau Risicobeoordeling & onderzoek (BuRO) gevraagd om te beoordelen hoe ernstig het veiligheidsrisico was van het paar kinderlaarsjes dat niet aan de eisen voldeed. BuRO hield rekening met de migratie: hoeveel DEHP er vanuit de laarsjes werd afgegeven aan het lichaam.

Uit de risicobeoordeling bleek dat de gezondheidskundige grenswaarde kon worden overschreden als kinderen de laarsjes droegen. Er kon dus een ernstig gezondheidsrisico ontstaan. Daarom hebben we voor dit product een Rapex-melding gedaan. Daarmee worden andere EU-landen gewaarschuwd voor het product. Ook hebben we het bedrijf opgedragen om een terugroepactie uit te voeren bij de consument.

Bij de andere 4 paar laarzen die niet aan de eisen voldeden leverde het gebruik niet direct een gezondheidsrisico op. Maar het is beter om de blootstelling aan weekmakers uit diverse bronnen zo laag mogelijk te houden.

Hoe hebben wij gehandhaafd?

Het bedrijf dat de kinderlaarsjes aanbood moest de verhandeling stoppen. De overige 4 bedrijven moesten de producten met een overschrijding van de wettelijke limiet uit de handel halen. Alle 5 de bedrijven hebben een maatregel opgelegd gekregen volgens ons interventiebeleid. Zij kregen allemaal een boete.

Aanvullend onderzoek naar alternatieve weekmakers

Producenten van plastic artikelen voegen vaak alternatieve weekmakers toe om plastic zachter te maken. Dit zijn weekmakers waar (nog) geen limieten voor zijn vastgesteld. Er zijn veel verschillende alternatieve weekmakers. Dit kunnen onschuldige stoffen zijn, maar ook stoffen waarvan nog onduidelijk is of ze schadelijk kunnen zijn.

Wij hebben onderzocht of er alternatieve weekmakers zijn gebruikt in de 39 paar laarzen. Het ging om een verkennend onderzoek. Het onderzoek maakte duidelijk dat er alternatieve weekmakers waren gebruikt. Met de beschikbare analysetechnieken konden we niet met zekerheid vaststellen om welke weekmakers het ging en wat het gehalte was.

Vervolgaanpak

We hebben een vermoeden welke alternatieve weekmakers er zijn gebruikt. Samen met de risicospecialisten van BuRO gaan we bepalen naar welke van deze alternatieve weekmakers verder onderzoek moet worden gedaan met nauwkeuriger methoden.

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) kan de resultaten van ons toekomstige onderzoek delen met de Europese Commissie. Binnen Europa wordt namelijk bepaald of er wettelijke limieten moeten worden vastgesteld voor alternatieve weekmakers. De resultaten van ons onderzoek worden dan meegewogen bij de beslissing.