Ga direct naar inhoud

Curtobacterium flaccumfaciens pv. flaccumfaciens

Curtobacterium flaccumfaciens pv. flaccumfaciens (Cff) is een bacterie. Cff leidt tot verwelkingsziekte bij gewone boon en andere soorten van de vlinderbloemenfamilie. De Engelse naam hiervoor is 'bacterial wilt of bean'. De bacterie kan grote schade veroorzaken in de teelt. Cff komt vooral voor in gebieden met warme en vochtige zomers.

Op welke planten komt Cff voor?

Cff komt voor op gewone boon (Phaseolus vulgaris). Dit is een plant uit de vlinderbloemenfamilie (Fabaceae). De gewone boon heeft verschillende rassen, waaronder:

  • bruine boon
  • flageolet
  • kidneyboon
  • kievitsboon
  • snijboon
  • sperzieboon
  • witte boon
  • zwarte boon

De bacterie kan ook andere soorten van de vlinderbloemenfamilie aantasten. Bijvoorbeeld:

  • erwt (Pisum sativum)
  • kikkererwt (Cicer arietinum)
  • soja (Glycine max)
  • tuinboon (Vicia faba)

Cff is ook aangetroffen op plantensoorten uit andere plantenfamilies, waaronder diverse granen en onkruiden.

Waardplanten

Op de genoemde planten kan Cff overleven en groeien. Zulke planten heten ook wel gastheerplanten of waardplanten. Kijk voor een actueel overzicht van waardplanten op de website van de European Plant Protection Organization (EPPO).

Hoe herken ik Cff?

Cff veroorzaakt een bacteriële infectie. Dit kan op 2 manieren gebeuren:

  • De bacterie dringt via wondjes de plant binnen, en kan zich via de vaatbundels door de hele plant verspreiden. Cff is een vaatparasiet.
  • De infectie ontstaat vanuit besmette zaden.

De infectie leidt tot verschillende symptomen. Deze beschrijven we hieronder.

Symptomen meestal niet zichtbaar in Nederland

Meestal zijn de symptomen pas te zien bij een temperatuur van 30 graden Celsius of meer. Dit komt doordat de bacterie zich snel kan vermenigvuldigen bij warm en vochtig weer. In ons land halen we niet vaak zulke hoge temperaturen. Daarom is in Nederland meestal niet te zien of planten besmet zijn met Cff. Er is laboratoriumonderzoek nodig om de besmetting vast te stellen.

Als de infectie vanuit het zaad ontstaat, zijn mogelijke symptomen al vroeg in het seizoen te zien. Jonge planten verwelken en kunnen afsterven. 

Bij oudere planten en peulen kunnen de symptomen ook op andere momenten zichtbaar worden. Dit kan het hele groeiseizoen door gebeuren. 

Symptomen van een besmetting met Cff

Dit zijn mogelijke symptomen van een infectie met Cff:

  • Jonge planten verwelken snel en sterven af.
  • Bij oudere planten ontstaan bruine plekken op de bladeren, tussen de nerven. Deze plekken zijn soms omringd door een gele rand. Deze symptomen heten ook wel necrose (bruine plekken) en chlorose (gele plekken).
  • Oudere planten kunnen meestal nog gewoon zaad dragen en afrijpen.
  • Op de peulen is vaak niets te zien. Het is mogelijk dat de peulnaden donker verkleurd zijn. Soms zijn waterige vlekken op de jonge peulen te zien en olijfkleurige vlekken op oudere peulen.
  • Uit de navel van de boon (hilum) lekt soms geel bacterieslijm.
  • Is het zaad van de plant wit? Door Cff kan het geel kleuren. Bij zaad met een andere kleur is de infectie moeilijk vast te stellen.
Symptomen van Cff op gewone boon
Beeld: ©EPPO / David Caffier
Symptomen van Cff op gewone boon.

Ziekten die op Cff lijken

Door Cff kunnen bruine vlekken met een gele rand op de bladeren ontstaan. Deze vlekken lijken veel op symptomen die veroorzaakt worden door Xanthomonas axonopodis pv. phaseoli (ook wel: bacteriebrand van boon).

Waar komt Cff voor?

Op de website van EPPO kunt u zien in welke landen Cff is aangetroffen. Cff komt vooral voor in Noord- en Zuid-Amerika, Oost-Europa en Australië. De bonenbacterie is ook aangetroffen in de Europese Unie, onder meer in België en in 2024 voor het eerst ook in Nederland.

Hoe verspreidt Cff zich?

Cff kan zich op verschillende manieren naar andere planten verspreiden, bijvoorbeeld via:

  • regen of hagel
  • beregening
  • mogelijk via gereedschap, maar hier is nog weinig over bekend

Maar de verspreiding gaat vooral via het zaad. De bacterie kan op én in het zaad voorkomen. In gedroogd zaad kan de bacterie meer dan 20 jaar aanwezig blijven. Bij gebruik van dit zaad kan een infectie in de plant ontstaan.

De bacterie kan ook overleven in plantenresten, onkruid en in de grond. Voor zover we nu weten kan de bacterie minstens 2 seizoenen overleven in de grond. Maar het is nog niet duidelijk of er vanuit besmette grond weer een nieuwe infectie kan ontstaan.

Meer risico in warme en vochtige zomers

Warm en vochtig weer is gunstig voor de bacterie. De infectie kan dan snel erger worden. Ook kan de bacterie zich makkelijker verspreiden.

Status: quarantaine-organisme

Binnen de Europese Unie gelden maatregelen om verspreiding van Cff tegen te gaan. Cff heeft de status van quarantaine-organisme (ook wel: Q-organisme of Q). Dit betekent dat er strenge maatregelen nodig zijn. Daarom is er een meldplicht voor Cff. Meld het direct bij ons als u vermoedt dat uw planten of zaden besmet zijn.