Inspectieresultaten handel in gewasbeschermingsmiddelen via online platforms 2022

In het kort: groot online aanbod van Poolse middelen met glyfosaat

Via online platforms als Facebook en Marktplaats worden veel buitenlandse gewasbeschermingsmiddelen aangeboden. Vooral Poolse gewasbeschermingsmiddelen met glyfosaat tegen onkruid. Dit is in strijd met de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden. Het is niet toegestaan buitenlandse gewasbeschermingsmiddelen te verhandelen aan (professionele en niet-professionele) gebruikers in Nederland. De gewasbeschermingsmiddelen mogen hier niet gebruikt worden, niet door professionele gebruikers en niet door consumenten. Omdat de gewasbeschermingsmiddelen niet zijn toegelaten in Nederland is ook niet beoordeeld of het gebruik ervan veilig is voor de consument. Maar via de online platforms kunnen consumenten er toch makkelijk aan komen. Dit geeft risico’s voor mens, dier en milieu.

Vanaf 2021 houden wij actief toezicht op het aanbod van illegale gewasbeschermingsmiddelen op online platforms. Ook nemen we maatregelen om het aanbod te verminderen. Als onze inspecteurs een advertentie voor een buitenlands middel aantreffen, verzoeken ze het platform om de advertentie te verwijderen. Vaak worden de advertenties dan weer opnieuw geplaatst. Daarom hebben we in 2022 intensiever gezocht naar advertenties en ook andere maatregelen genomen.

In 2022 hebben we in totaal 1.254 advertenties laten verwijderen van online platforms. Ook hebben we fysieke inspecties uitgevoerd bij verschillende aanbieders van buitenlandse gewasbeschermingsmiddelen. Daarbij hebben we de aanwezige buitenlandse gewasbeschermingsmiddelen in beslag genomen en vernietigd.

Inspectieresultaten: intensiever toezicht in 2022

In 2021 zijn we gestart met het toezicht op online platforms. Onze inspecteurs constateerden namelijk dat er via online platforms veel buitenlandse gewasbeschermingsmiddelen werden aangeboden. Dit bleek ook uit meldingen bij de NVWA.

Het gebruik van buitenlandse gewasbeschermingsmiddelen brengt risico’s met zich mee. Er kunnen bijvoorbeeld (te) hoge gehaltes aan werkzame stoffen in zitten, en misschien ook stoffen die niet gebruikt mogen worden in Nederland. De gebruikers en het milieu worden daar dan aan blootgesteld. Ook zijn de etiketten niet in het Nederlands, waardoor de risico’s bij het gebruik van de illegale gewasbeschermingsmiddelen hoger kunnen zijn dan wanneer de etiketten wel in het Nederlands waren. Bijvoorbeeld omdat de waarschuwingen en te nemen voorzorgsmaatregelen niet te begrijpen zijn in een andere taal.

Via de online platforms worden vooral onkruidbestrijdingsmiddelen met glyfosaat aangeboden. Het gaat vaak om gewasbeschermingsmiddelen uit Polen. In Nederland zijn gewasbeschermingsmiddelen met glyfosaat sinds medio 2022 niet meer toegelaten voor particulieren. Voor het bestrijden van onkruid kunnen consumenten gebruikmaken van andere gewasbeschermingsmiddelen en niet-chemische methoden. Maar via de online platforms kunnen consumenten toch aan buitenlandse gewasbeschermingsmiddelen met glyfosaat komen. Mogelijk kopen professionele gebruikers dit soort gewasbeschermingsmiddelen ook in via online platforms.

Wij hebben de beschikking over verschillende instrumenten om deze illegale handel tegen te gaan. Zo kunnen we advertenties op online platforms laten verwijderen. Sinds 2021 zijn er al honderden advertenties voor illegale gewasbeschermingsmiddelen verwijderd van digitale platforms. Toch zagen we dat het online aanbod hoog bleef. Ook keerden veel advertenties na verwijdering weer terug op de online platforms. Daarom proberen we het aanbod ook op andere manieren te verminderen.

Afspraken met online platforms

Webwinkels moeten net als fysieke winkels aan de wet- en regelgeving voldoen. Bij online platforms ligt dit iets anders. Vaak bieden zij zelf geen producten aan, maar brengen ze alleen kopers en verkopers bij elkaar. Ze zijn host en daarmee in beginsel niet verantwoordelijk voor wat er via het platform wordt verkocht. Zij hoeven hun markplaatsen niet proactief te monitoren. Maar als zij worden gewezen op illegaal aanbod op hun platform en daarop geen maatregelen nemen, kunnen zij wel mede verantwoordelijk worden gehouden voor het illegale aanbod.

Met platforms als Marktplaats en Meta (eigenaar van Facebook en Instagram) hebben we werkafspraken gemaakt. Op ons verzoek verwijderen zij illegale content van hun websites. De werkwijze voor het verwijderen en weren van advertenties verschilt per online platform:  

• Marktplaats
  Op ons verzoek verwijdert Marktplaats advertenties die niet voldoen aan de wet- en regelgeving. Bij terugkeer van een advertentie benaderen wij ook de adverteerder. Via het mailadres sturen we een waarschuwingsbrief waarin we uitleg geven over de overtreding.
• Meta
  Meta verwijdert op ons aangeven content die niet voldoet aan wet- en regelgeving, zoals aanbiedingen van niet toegelaten gewasbeschermingsmiddelen. Bovendien zijn met Meta in 2022 afspraken gemaakt over het weren van content betreffende illegale gewasbeschermingsmiddelen op basis van glyfosaat. Hiermee belet Meta de verkoop van deze gewasbeschermingsmiddelen via Facebook en Instagram.
• Andere online platforms
  Andere online platforms, zoals advertentiex.nl en Tweedehands.net verwijderen de door ons aangeleverde advertenties.

Lees meer over toezicht op internethandel.

Online inspecties

Met behulp van onze internet-inspectie-tools zoeken we op online platforms naar aanbod van illegale gewasbeschermingsmiddelen. Als we advertenties voor deze gewasbeschermingsmiddelen aantreffen, wijzen we de online platforms hierop. Zij verwijderen de advertenties dan volgens de hierboven beschreven werkwijze.

In 2022 ging het om 1.254 advertenties:

• Marktplaats verwijderde 635 advertenties. In bijna alle gevallen ging het om advertenties voor illegale buitenlandse gewasbeschermingsmiddelen.
• Facebook verwijderde in de eerste maanden van 2022 250 advertenties voor gewasbeschermingsmiddelen met glyfosaat. Het ging vooral om buitenlandse gewasbeschermingsmiddelen. Nadat Meta content over glyfosaat preventief ging weren, nam het aanbod sterk af.
• De andere platforms verwijderden 369 advertenties. Bij 95% van de advertenties ging het om buitenlandse gewasbeschermingsmiddelen met glyfosaat.

Aantal verwijderde advertenties van online platforms

Platform	Aantal verwijderde advertenties	Aangetroffen middelen met de volgende werkzame stoffen
Marktplaats	635	glyfosaat, MCPA etc.
Facebook	250	glyfosaat
Advertentiex.nl	320	glysofaat, MCPA, MCCP
Tweedehands.net	46	glysofaat, MCPA, MCCP
Wish	3	glysofaat

Fysieke inspecties

Biedt een handelaar de illegale gewasbeschermingsmiddelen steeds opnieuw aan via een platform? Dan proberen we naam, adres en woonplaats van de handelaar te achterhalen. Dit kan door de gegevens bij de online platforms te vorderen, of met hulp van de Inlichtingen- en Opsporingsdienst (IOD) van de NVWA en het Fraude Expertise Knooppunt (FEK). Daarna volgt dan een fysieke inspectie. Als we illegale gewasbeschermingsmiddelen aantreffen, nemen we maatregelen. We kunnen bijvoorbeeld een boete opleggen. Ook nemen we de verboden gewasbeschermingsmiddelen in beslag.

In 2022 namen wij rond de 750 liter niet-toegelaten gewasbeschermingsmiddelen in beslag:

• Naar aanleiding van herhaalde advertenties op Marktplaats bezochten we 2 vestigingen van een kringloopwinkel. Hier werd een Roemeens onkruidbestrijdingsmiddel met glyfosaat in beslag genomen en vernietigd.
• Ook bezochten we 2 handelaren die op Marktplaats een Pools onkruidbestrijdingsmiddel met glyfosaat aanboden. Over een van deze zaken is een nieuwsbericht verschenen.
• Bij een andere handelaar troffen we veel kleine verpakkingen van verschillende gewasbeschermingsmiddelen (met de stoffen bifenazaat, abamectine, milbemectin en penconazool) aan. Deze waren afkomstig uit diverse EU-landen.

Hoe hebben wij gehandhaafd?

Wij hebben gehandhaafd volgens ons interventiebeleid.

• 48 aanbieders van illegale gewasbeschermingsmiddelen via Marktplaats kregen een schriftelijke waarschuwing.
• 4 keer hebben we een rapport van bevindingen opgemaakt voor het op de markt brengen van niet-toegelaten gewasbeschermingsmiddelen. Dit gebeurde bij handelaren waarvan we zelf naam, adres en woonplaats konden achterhalen en die we vervolgens hebben bezocht. Een rapport van bevindingen kan tot een boete leiden.
• We hebben proces-verbaal opgemaakt tegen 2 handelaren die we met behulp van IOD/FEK konden opsporen en vervolgens hebben bezocht. Het proces-verbaal overhandigen we aan de Officier van justitie. Die kan besluiten de handelaren strafrechtelijk te vervolgen.

Vervolgaanpak: methode verder aanscherpen

Dit zijn onze plannen voor de vervolgaanpak:

• We blijven online platforms controleren op aanbod van en reclame voor illegale (buitenlandse) gewasbeschermingsmiddelen.
• We blijven het aanbod van niet toegelaten gewasbeschermingsmiddelen melden bij online platforms, zodat deze het aanbod kunnen verwijderen.
• We voeren inspecties uit bij notoire overtreders.
• Met online platforms willen we verdere afspraken maken over het preventief terugdringen van illegaal aanbod.
• De methodes om online platforms te doorzoeken gaan we optimaliseren, bijvoorbeeld door deze methodes te automatiseren als dat mogelijk is.  
• Met andere Europese landen stemmen we af hoe de doorvoer van illegale gewasbeschermingsmiddelen uit met name Oost-Europese landen tegengegaan kan worden.
• We wijzen handelaren en consumenten erop dat buitenlandse gewasbeschermingsmiddelen verboden zijn in Nederland en dat er risico’s zijn verbonden aan het gebruik.