Voedselveiligheid in 2024
Voedselveiligheid is het grootste publieke belang waarop de NVWA toeziet. Het niveau van de voedselveiligheid in Nederland en het vertrouwen van consumenten daarin is hoog. Het toezicht van de NVWA draagt bij aan het behoud van dit hoge niveau.
Alleen al in Nederland zijn ruim 250.000 bedrijven actief in de voedselketen (inclusief diervoeders). Gevaren die de voedselveiligheid kunnen bedreigen zijn van microbiologische, chemische of fysische aard. Microbiologische gevaren van ziekmakende bacteriën of virussen zijn bijvoorbeeld een risico bij levensmiddelen die vóór consumptie niet meer verhit worden. In ons eten kunnen ook chemische verontreinigingen terechtkomen: bijvoorbeeld door in het milieu voorkomende stoffen (zoals zware metalen of dioxinen). Of die door schimmels geproduceerde toxinen of bijvoorbeeld door procescontaminanten die vrijkomen bij de verwerking of bereiding van levensmiddelen (zoals acrylamide). Daarnaast zijn er fysische risico’s in het productieproces, zoals stukjes glas of plastic
De NVWA controleert of bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen voor productie en handel van veilige producten. Dit doen we onder meer door risicogerichte inspecties bij bedrijven, door risicogericht monsters te nemen in alle schakels van de keten en deze te laten analyseren op bepaalde chemische stoffen en/of micro-organismen.
Het toezicht in slachthuizen neemt een bijzondere plaats in. Het betreft een doelgroep waarbij intensief toezicht plaatsvindt tijdens het slachten en waarbij alle dieren en karkassen officieel gekeurd worden op risico’s voor (onder andere) voedselveiligheid. Op de grote slachthuizen houdt de NVWA permanent (100%) toezicht tijdens het slachten.
Speerpunten in het toezicht op het publieke belang Voedselveiligheid in 2024 zijn onder andere toezicht op internethandel, toezicht op de meldplicht van bedrijven, op importpartijen en het verder stimuleren van deelname van bedrijven aan private controle systemen.
Naast het risicogerichte reguliere toezicht intensiveren we in het kader van deze speerpunten ons toezicht op (structurele) niet-nalevers. Ook versterken we de opsporing van fraude in de keten van grondstoffen, diervoeders, levensmiddelen en reststromen (zoals dierlijke bijproducten). Bijvoorbeeld via gericht administratief toezicht op grondstofstromen, om zo fraude met certificaten en niet-naleving van de meldplicht te kunnen signaleren. Onze bijzondere opsporingsdienst kan zo nodig diepgaandere strafrechtelijke onderzoeken uitvoeren. Ook in 2024 gaan we door met het verder professionaliseren van het toezicht op de verkoop via internet en besteden we meer aandacht aan preventie van voedselveiligheidsrisico’s.
In 2024 blijven we ons inzetten voor actieve openbaarmaking van inspectieresultaten en de verbreding daarvan. Toezicht op de meldplicht van private laboratoria wordt verder ontwikkeld en getest.
Door het inzetten van risicocommunicatie en voorlichting vergroot de NVWA de kennis bij bedrijven, ondernemers en consumenten. Daarnaast zet de NVWA handhavingscommunicatie in, bijvoorbeeld via sociale media, gericht op gedragsbeïnvloeding ter verhoging van de naleving. De nadruk daarbij ligt steeds meer op preventie. Dat geldt met name voor bedrijven die direct leveren aan de consument en voor startende ondernemers. De NVWA werkt hierin samen met toezichthouders, kennisinstellingen en stakeholders.
Innovaties en vernieuwingen in het toezicht, zoals on-site screening (bijvoorbeeld op salmonella in diervoeder) worden in 2024 getest en waar mogelijk geïmplementeerd en er wordt een programma ontwikkeld voor toezicht op voedselveiligheidscultuur bij industriële levensmiddelenbedrijven. Ook gaan we verder met het verkennen van de mogelijkheden van analyse van camerabeelden met behulp van kunstmatige intelligentie bij het toezicht op slachthuizen.
De NVWA versterkt de informatiepositie voor specifieke risico’s én nieuwe trends door meer gebruik te maken van informatie van andere toezichthouders, private laboratoria en private controlesystemen, én door het gericht verzamelen van informatie op het internet.
De hoeveelheid meldingen van EU-lidstaten, bedrijven en consumenten over mogelijk onveilige levensmiddelen en diervoeders neemt toe. Om deze toename het hoofd te bieden, hanteren we ook in 2024 een methodiek waarmee we meldingen kunnen prioriteren – de melding met het hoogste risico volgen we met voorrang op. In 2024 wordt de meldwijzer verder ontwikkeld en aangevuld.
Trends op het gebied van meldingen, signalen en incidenten, fraude en misleiding worden gemonitord als input voor prioritering van toezicht.
Ook intensiveert de NVWA de (internationale) samenwerking met andere toezichthouders, kennisinstellingen en externe stakeholders om de maatschappelijke trends, ontwikkelingen en (nieuw) risico en behoeften van bedrijven, burgers en consumenten te volgen.
In 2024 besteedt de NVWA aandacht aan groeiende en nieuwe risico’s als gevolg van klimaatverandering en geopolitieke spanningen. Ook besteedt de NVWA aandacht aan de maatschappelijke wens voor duurzaamheid en circulaire economie. Dit resulteert in veranderende grondstofstromen, nieuwe productiemethoden en wijzigingen in samenstelling van diervoeders en levensmiddelen.