Jaarplanresultaten

De veiligheid van levensmiddelen (inclusief bijzondere eet- en drinkwaren), dierlijke bijproducten en diervoeders is, mede door het verder ontwikkelen en uitvoeren van een kennisgedreven aanpak, bevorderd.

• We hebben risicogericht toezicht uitgevoerd op het voedselveiligheidssysteem bij levensmiddelen- en diervoederbedrijven, en op het veilig afvoeren of verwerken van dierlijke bijproducten. Ook hebben we de reguliere inspecties in de horeca hervat, nadat eind januari de horeca weer openging. Bij de inspecties bij viskwekerijbedrijven (aquacultuur) hebben we een aanzienlijk aantal overtredingen vastgesteld op afvoer van dierlijke bijproducten.
• We hebben inspecties (inclusief monstername) bij vleeskalverbedrijven uitgevoerd, gericht op het gebruik van diergeneesmiddelen, waaronder antibiotica en mogelijke verboden stoffen.
• We hebben (via monstername en analyse) monitoring uitgevoerd van levensmiddelen, diervoeders en dierlijke bijproducten, en waar nodig handhavend opgetreden bij overtreding van wettelijke limieten of criteria. Resultaten van deze monitoring van onder meer chemische verontreinigingen, microbiologische parameters, genetisch gemodificeerde organismen (GGO’s) en residuen van  bestrijdingsmiddelen en diergeneesmiddelen hebben we aangeleverd aan de Europese Commissie voor het opstellen of bijstellen van wettelijke limieten, en aan de European Food Safety Authority (EFSA) voor het maken van risicobeoordelingen.
• We hebben extra monsternames uitgevoerd in het slachthuis (rundvee, varkens, schapen, geiten, paarden en kalveren) voor de analyse van residuen van diergeneesmiddelen. Hierdoor is bij veehouders en slachthuizen meer bewustzijn ontstaan over de gevolgen voor de voedselveiligheid van het ongeoorloofd gebruik van diergeneesmiddelen en pijnstillers.
• Bij 150 bedrijven die voedingssupplementen produceren/verhandelen hebben we risicogericht toezicht uitgevoerd op de samenstelling van voedingssupplementen in combinatie met controle van het voedselveiligheidssysteem. In het kader van de VWS-aanpak 'Veiligheid voedingssupplementen’ hebben we input geleverd aan VWS en aan de Heads of Food Safety Agencies (HoA) over onveilige stoffen en planten die mogelijk op termijn op een Europese wettelijke lijst met verboden stoffen en planten komen. Parallel hieraan heeft de NVWA input geleverd aan het opstellen van een nationale wettelijke lijst over het gebruik van schadelijke stoffen of materiaal dat geheel of ten dele afkomstig is van planten en schimmels in kruidenpreparaten. Deze lijst wordt opgenomen in de Warenwetregeling kruidenpreparaten en bevindt zich nu in het wetgevingsproces. Daarnaast hebben we meldingen over onveilige voedingssupplementen opgevolgd.
• We hebben onze informatiepositie over trends, ontwikkelingen en risico's versterkt als het gaat om bedrijven die rechtstreeks aan consumenten leveren. Zo zijn we een project gestart om inzicht te krijgen in hoe 'thuiskoks' georganiseerd zijn en hoe ze aan wettelijke informatie komen. Voor boerderij- en streekproducten hebben we in kaart gebracht wat in Nederland wordt aangeboden. In 2023 rapporteren we hierover, waarna we mogelijke risico's kunnen identificeren.
• Via inspecties en een informatiecampagne hebben we gewerkt aan verhoging van de naleving op het gebied van allergeneninformatie bij bedrijven die rechtstreeks aan consumenten leveren (horeca, ambacht en retail). Nadat we in mei de inspectieresultaten openbaar maakten, steeg de naleving bij horecabedrijven licht, maar bij andere bedrijven was geen verbetering te zien. Bij inspecties bij buffetrestaurants en de antiverspilling-app Too Good To Go bleek dat de meeste overtredingen betrekking hebben op de aanduiding van allergenen in onverpakte levensmiddelen. We hebben ook frequent overleg gevoerd met het ministerie van VWS en stakeholders over het vaststellen van nieuwe referentieniveaus voor allergenen in voorverpakte levensmiddelen. We verwachten hier in 2023 uitsluitsel over.
• Om bedrijven handreikingen te geven voor het naleven van de wettelijke eisen hebben we handboeken en infobladen gepubliceerd en geactualiseerd: het handboek 'Voedings- en gezondheidsclaims', het handboek 'Voedingssupplementen, verrijkte levensmiddelen en kruidenpreparaten', een infoblad over relevante gevaren verbonden aan de inkoop van levensmiddelen (inclusief grondstoffen), het infoblad 'Etikettering van diervoeders' en het infoblad 'Registratie- of erkenningsplicht van diervoederbedrijven'. We hebben inspectieresultaten gepubliceerd, zoals 'Inspectieresultaten supplementen met creatinineclaims' en de Europese actie 'Inspectieresultaten coronaclaims voedingssupplementen', en ook voedselveiligheidswaarschuwingen.
• We hebben de risico's in de insectenketen in beeld gebracht en een toezichtstrategie en een -aanpak opgesteld. Deze inspecties voeren we uit in 2023.
• We hebben de naleving in beeld gebracht bij bedrijven die werken met reststromen en actief zijn in de diervoederketen en de keten dierlijke bijproducten. De rapportage volgt in 2023.

De risicobeheersing en het risicogericht toezicht is ontwikkeld en verder verbeterd.

• In april hebben we een 1^e versie van een risicogericht inspectiesysteem voor regulier toezicht op basis van bedrijfsprofielen geïmplementeerd. Hierin staan ook geolocaties, zodat inspecteurs in één oogopslag kunnen zien welke bedrijven met welke prioriteit geïnspecteerd moet worden. Sinds de invoering van dit nieuwe risicomodel worden inspecties nog risicogerichter uitgevoerd: het aantal inspecties waarbij vanaf april een afwijking is geconstateerd, is met ongeveer 5% gestegen.
• We hebben een project afgerond waarin we afgekeurde partijen plantaardige levensmiddelen retrospectief hebben gevolgd naar de (eind)bestemming. Dit heeft een goede inspectiemethodiek opgeleverd en geen noemenswaardige overtredingen. Deze werkwijze zetten we in het vervolg bij soortgelijke inspecties in.
• We zijn gestart met het toezicht op private laboratoria die voor diervoeder- en levensmiddelenbedrijven onderzoek uitvoeren naar gevaren in voedsel en diervoeders. Het gaat hierbij met name om de vraag of deze laboratoria zich houden aan de meldplicht van onveilige diervoeders. Hier gaan we in 2023 mee verder.

Verscherpt toezicht op bedrijven die structureel niet naleven is onverminderd voortgezet.

We hebben het toezicht op industriële levensmiddelenbedrijvenbedrijven, diervoederbedrijven, en horeca en ambachtelijke bedrijven die onder verscherpt toezicht staan (na meerdere overtredingen binnen een bepaalde tijd) voortgezet. Bij de industriële levensmiddelenbedrijven onder verscherpt toezicht hebben we meer handhavende maatregelen genomen dan in 2021.

Voor slachterijen, koel- en vrieshuizen en separate uitsnijderijen hebben we een procedure voor verscherpt toezicht uitgewerkt voor bedrijven die binnen een bepaalde tijd meerdere overtredingen begaan. Deze procedure gaan we de komende jaren verder verfijnen en in het regulier toezicht verankeren.

Meldingen en signalen worden risicogericht geprioriteerd en afgehandeld zodat met de beschikbare middelen de meest relevante risico's voor mens, dier en milieu worden teruggedrongen.

• Ongeveer de helft van het aantal inspecties bij industriële levensmiddelenbedrijven deden we naar aanleiding van een klacht of een melding van bedrijven of EU-lidstaten. Dit is een toename van 10% ten opzichte van 2021.
• Meldingen over verboden stoffen in, of onjuist gebruik van, diergeneesmiddelen hebben we tijdig afgehandeld. Dit geldt ook voor meldingen over overschrijding van veiligheidslimieten voor residuen van diergeneesmiddelen.
• We hebben 30% meer meldingen van bedrijven en EU-lidstaten over mogelijk onveilige producten afgehandeld dan in 2021.
• Om het grote en stijgende aantal meldingen te kunnen verwerken hebben we gewerkt aan het opstellen van een risicogebaseerd afwegingskader voor klachten en meldingen. In 2023 doen we daarmee bij een aantal toezichtsgebieden praktijkervaring op.
• Voor meldingen over horeca en ambachtelijke productie hebben we een afwegingskader voor voedselinfecties opgesteld. In 2023 werken we aan een afwegingskader voor overige meldingen.

Mogelijkheden voor verdere toepassing van innovatieve technieken in het toezicht op voedselveiligheid zijn verkend, zoals het gebruik van camera's in slachthuizen.

• We hebben gewerkt aan het ontwikkelen en testen van nieuwe technologieën, zoals 'Modernisering post mortem-keuring pluimvee', sneltesten op locatie en de mogelijkheden van slim cameratoezicht.
• We hebben de digitale herinspecties bij horeca en ambachtelijke bedrijven geëvalueerd. Hieruit blijkt dat dit een betrouwbaar instrument is voor het uitvoeren van herinspecties.

Onderzoek naar en bestrijding van fraude en misleiding in de keten van grondstoffen (dierlijke) bijproducten (inclusief schadepartijen) en levensmiddelen is onderdeel van kennisgedreven en risicogericht toezicht.

• We hebben gewerkt aan een structurele fraudeaanpak voor de keten van levensmiddelen. We starten hiermee in 2023.
• Voor de domeinen dierlijke bijproducten en diervoeder hebben we samen met omgevingsdiensten gekeken naar de correcte scheiding en bestemming van (rest)stromen. In 2023 gaan we hiermee verder.
• We zijn verder gegaan met de voorbereidingen voor een wettelijke meldplicht voor commerciële laboratoria bij onveilige levensmiddelen. Het doel is het verhogen van de naleving bij bedrijven van de wettelijke meldplicht voor onveilige levensmiddelen, en het beperken van fraude door het bewust verhandelen van schadelijke levensmiddelen.

Toezichtstrategie op internetverkoop van levensmiddelen (incl. bijzondere eet- en drinkwaren), diergeneesmiddelen, dierlijke bijproducten en diervoeders is in EU verband nader uitgewerkt, geprofessionaliseerd en waar mogelijk integraal onderdeel geworden van het toezicht.

• We hebben meegewerkt aan de 'Best practice of online food sale' van de Europese werkgroep van toezichthouders over e-commerce. Dit document biedt handvatten aan toezichthouders voor het toezicht op claims bij de online verkoop van voedingssupplementen.
• In het kader van online verkoop aan consumenten hebben we gekeken naar apps die verspilling tegen moeten gaan en naar juiste informatieverstrekking over allergenen.
• We werken nog aan de uitwerking van een toezichtstrategie voor internethandel in diergeneesmiddelen. Hier gaan we in 2023 mee verder.