Toezicht op aanlanden van vis in Nederlandse havens 2017-2020

Wij voeren al deze inspecties uit in Nederlandse aangewezen havens. Controles bij aanlanding zijn van grote waarde; ze vormen een cruciaal trechterpunt in de visketen. Op zee tijdens de visreis is het gebied waarop toezicht gehouden moet worden enorm groot, net als de productstromen nadat de vis is aangeland. Het moment van aanlanden is goed te controleren, want er zijn maar een aantal locaties waar dit mogelijk is.

Regelgeving aanlanding van vis

Inspecties gaan na of de regels uit het Gemeenschappelijk Visserijbeleid (GVB) en de Europese regelgeving worden nageleefd. Deze Europese regels zijn vastgelegd in de Visserijwet 1963 en onderliggende nationale regelgeving zoals de Uitvoeringsregeling Zeevisserij. De GVB's regels over aanlanding richten zich met name op correcte registratie van de gevangen vis binnen de keten. Dit betekent onder meer aandacht voor quota door het juist en volledig invullen van logboeken en aangiftes van aanlanding.

Daarnaast zoeken we naar een correcte indeling van de vangst, bijvoorbeeld de minimummaten. Vaartuigen uit derde landen moeten bovendien voldoen aan de regelgeving rond illegale, ongemelde en ongereglementeerde visserij. Dat heet kortweg IOO: illegale, ongemelde en ongereglementeerde visserij. Het gaat er voornamelijk om dat men de juiste vangstcertificaten kan tonen. Meer informatie over IOO vindt u op de pagina Toezicht op IUU visserij (illegale visserij) 2017-2020.

Relevante Europese regelgeving is onder andere:

• Verordening (EU) nr. 1380/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2013 inzake het gemeenschappelijk visserijbeleid.
• Verordening (EG) nr. 1224/2009 van de Raad van 20 november 2009 tot vaststelling van een communautaire controleregeling die de naleving van de regels van het gemeenschappelijk visserijbeleid moet garanderen.
• Uitvoeringsverordening (EU) nr. 404/2011 van de Commissie van 8 april 2011 houdende bepalingen voor de uitvoering van Verordening (EG) nr. 1224/2009 van de Raad.
• Verordening (EU) nr. 2019/1241 van het Europees Parlement en de Raad van 20 juni 2019 betreffende de instandhouding van visbestanden en de bescherming van mariene ecosystemen door middel van technische maatregelen.
• Verordening (EU) nr. 2020/123 van de Raad van 27 januari 2020 tot vaststelling, voor 2020, van de vangstmogelijkheden voor sommige visbestanden en groepen visbestanden welke in de wateren van de Unie en, voor vissersvaartuigen van de Unie, in bepaalde wateren buiten de Unie van toepassing zijn (NB jaarlijkse nieuwe versie).
• Verordening (EG) nr. 1005/2008 van de Raad van 29 september 2008 houdende de totstandbrenging van een communautair systeem om illegale, ongemelde en ongereglementeerde visserij te voorkomen, tegen te gaan en te beëindigen.
• Verordening (EG) nr. 1010/2009 van de Commissie van 22 oktober 2009 tot vaststelling van bepalingen ter uitvoering van Verordening (EG) nr. 1005/2008 van de Raad.

De Visserijwet wordt in principe strafrechtelijk uitgevoerd, volgens ons specifieke interventiebeleid. Dit gebeurt door een proces-verbaal dat naar het Openbaar Ministerie (OM) wordt gestuurd, het OM bepaalt vervolgens welke stappen er worden genomen. In sommige gevallen worden ook bestuursrechtelijke maatregelen genomen, zoals het intrekken of schorsen van een vergunning. Bij het constateren van ernstige overtredingen kunnen op ons aangeven door RVO ook punten worden toegekend. Ook dit puntensysteem kan leiden tot schorsing en uiteindelijk zelfs tot definitieve intrekking van de visvergunning.

Inspecties aanlanden van vis

Wij voeren zelf de inspecties bij aanlanding in de haven uit. Het gaat vooral om het correct invullen van het logboek, inclusief de juiste gewichten en vissoorten, en het volledig aanlanden van de gevangen vis binnen de toegestane afzetkanalen zodat vis niet buiten de boeken om wordt weggewerkt. De volgende resultaten zijn geconstateerd tijdens inspecties bij aanlanding.

Toelichting figuur 1 en 2

Figuur 1 laat zien dat in de jaren 2017 en 2018 in ongeveer 80 procent van de gevallen de inspectie akkoord was. In de jaren 2019 en 2020 ligt dat percentage op bijna 90 procent. Uit de gegevens blijkt dat de overtredingen meestal gaan om de volgende risicofactoren:

1. Vangstregistratie, zoals bijvoorbeeld het niet juist of tijdig opgeven van berichten in het elektronische logboek waaronder de 10 procent marge of het niet opgeven van vangsten.
2. Technische maatregelen, zoals bijvoorbeeld het niet volledig in een keer uitlossen van het vaartuig. Maar ook het hebben van een niet juist werkend satelliet volgsysteem (VMS) of automatisch identificatie systeem (AIS).
3. Wegen, zoals bijvoorbeeld het niet juist bijhouden of opmaken van vervoersdocumenten.

Als een inspectie niet akkoord wordt bevonden volgen er een of meerdere maatregelen, afhankelijk van de misstanden. Het uitgangspunt bij het bepalen van de maatregel is het specifieke interventiebeleid voor zeevisserij. Figuur 2 geeft deze maatregelen weer. Als een maatregel is afgebroken betekent dit dat er verder geen maatregel is genomen, ondanks dat de inspectie niet akkoord is bevonden. Als de maatregel ontbreekt, is er geen specifieke maatregel geregistreerd die wij automatisch kunnen ontsluiten. Meestal gaat het dan om een mondelinge waarschuwing, die niet als officiële maatregel telt.

De meeste maatregelen zijn schriftelijke waarschuwingen. Het aantal ontbrekende maatregelen is relatief hoog. Regelmatig wordt er ook een proces-verbaal geschreven, al dan niet in combinatie met het in beslag nemen van bijvoorbeeld visserijproducten.

Het aantal niet akkoord bevonden inspecties komt vooral voor bij de Nederlandse platvisvisserij. Dit is niet onlogisch, aangezien de platvisvisserij op tong en schol een belangrijk onderdeel is van de Nederlandse visserijvloot, zowel in grootte als in activiteit.

De volgende bevindingen zijn gedaan tijdens inspecties bij aanlanding van pelagische diepvriestrawlers. Deze visserij richt zich op scholen vis in de waterkolom en vriest de gevangen vis aan boord in. Het gaat daarbij met name om soorten als makreel, blauwe wijting, haring et cetera.

Met uitzondering van 2017 schommelt het aantal akkoord bevonden inspecties rond de 95 procent. Hoewel het totale aantal gering is, lijkt dit aantal duidelijk hoger dan bij de aanlandingen van overige vissersvaartuigen.

Let op: de gevolgen bij overtredingen door diepvriestrawlers zijn vaak aanzienlijk groter, omdat het volume vis vele malen groter is dan bij de overige vissersvaartuigen.

Naast de regelmatige inspecties bij aanlanding van vissersvaartuigen zijn er ook fysieke en administratieve inspecties op de maatregelen over zeebaars. De zeebaarsstand staat onder druk en er zijn sinds 2015 voor zowel de recreatieve als de beroepsmatige zeebaarsvisserij beperkende maatregelen opgelegd. Voor de beroepsvisserij betekent dat onder andere beperkingen op de hoeveelheid zeebaars die in een bepaalde periode aangeland mag worden.

Lees voor meer informatie over de zeebaarsmaatregelen voor de recreatieve visserij de pagina Toezicht op vangst recreatieve zeevisserij 2017-2020. Sinds 2018 worden de inspecties op de maatregelen voor de zeebaarsberoepsvisserij specifiek geregistreerd. Dat levert het volgende beeld op:

Zowel in 2019 als 2020 was het percentage overtredingen erg hoog. Dit heeft ook te maken met het feit dat het vaak gaat om administratieve inspecties achteraf. Deze administratieve inspecties worden alleen als een inspectie geregistreerd als er misstanden zijn gevonden. Door bijvoorbeeld aangelande en verkochte hoeveelheden zeebaars gedurende een maand met elkaar te vergelijken, kan worden vastgesteld of er meer zeebaars is gevangen dan voor die periode was toegestaan.

Naar aanleiding van de bevindingen in figuur 5 zijn de volgende maatregelen genomen:

Focus op registreren

Inspecties bij aanlanding in de haven zijn een belangrijk onderdeel van het toezicht op de visketen. De plek van aanlanding werkt als een logistieke trechter; vaartuigen en hun vangst zijn op dat punt dus relatief eenvoudig te inspecteren. Toch is niet alle regelgeving bij aanlanding te controleren omdat veel zaken op heterdaad moeten worden betrapt. Denk aan het illegaal weggooien van vis of het gebruik van nauwmazige netten. Inspecties bij aanlanding focussen daarom voornamelijk op de juiste en volledige registratie van de aangelande vangsten en de verdere afzet hiervan.

Toegestane hoeveelheid vis

Het controleren of alle aangelande vis juist wordt geregistreerd draagt bij aan een correcte en volledige vangstregistratie. Daardoor wordt het Nederlandse quotum en de Europees vastgestelde Total Allowable Catch (TAC) per vissoort gerespecteerd. De RVO houdt dit in de gaten op basis van de logboekgegevens en ruilt waar nodig quotum uit met andere lidstaten om voldoende capaciteit voor de Nederlandse vloot creëren. Is dat niet mogelijk, dan kan besloten worden om de visserij op soorten waarvan het quotum overschreden dreigt te worden tijdelijk te sluiten. Daarnaast is het belangrijk om te controleren dat alle aangelande vis volgens de juiste kanalen wordt afgezet, zodat er geen vis zwart wordt verkocht. Naast het feit dat deze vis niet van het beschikbare quotum wordt afgetrokken, blijft deze vis ook buiten de inspecties voor voedselveiligheid.

Risico's ontoereikende aanlandcontroles

Op basis van de data en signalen uit het werkveld zijn grote risico's te identificeren voor:

• Onvolledige of onjuiste registratie in het (elektronisch) logboek in relatie tot de verantwoording van gevangen vis. Denk hierbij aan het niet of slechts deels opgeven van gevangen vis, teruggegooide vis en ondermaatse (BMS) vis. Dit gebeurt bijvoorbeeld met soorten waarbij het quotum bijna bereikt is in een bepaald vangstgebied. Vaak gaat het dan om soorten die als bijvangst gelden voor de doelsoort (de zogenaamde 'choke species').
• Daarnaast bestaan risico's voor de voedselveiligheid als visserijproducten niet via de wettige kanalen worden aangeboden en dus buiten het zicht van de toezichthouder blijven. Ook werkt het marktverstorend voor vissers die wel voldoen aan de regelgeving.
• Onvolledige of onjuist registratie in het (elektronische) logboek in relatie tot onze controlemogelijkheden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het niet tijdig insturen van kernberichten (zoals het vertrek, DEP, en terugkomst, RTP, bericht). Dit maakt de fysieke controles moeilijker, omdat het dan niet inzichtelijk is voor ons welk vaartuig op welk moment en in welke haven aankomt. Zo'n kernbericht niet, dan wel niet tijdig insturen wordt in de beleidsregel Ernstige Inbreuken aangewezen als een ernstige zaak waardoor een schipper punten riskeert. Op het moment dat een vooraf bepaald aantal punten is verzameld, wordt de visserijvergunning geschorst. Bij herhaling kan het zelfs leiden tot definitief intrekken van de vergunning.
• Er zijn weinig inspecties bij vaartuigen <10 meter die gebruik maken van het E-lite-systeem. Dit is een relatief grote groep vaartuigen die maar een zeer beperkt deel van het Nederlandse quotum vertegenwoordigt. De vaartuigen dienen voor aanlanding de hoeveelheden vis aan ons te melden via het Klantcontactcentrum. Daarna dient de kapitein of een gemachtigde persoon binnen 24 uur na aanlanding de vangst op te geven via de applicatie E-lite, een aangepaste versie van het digitale logboek.
• Niet naleven van de volgende onderwerpen:
  • Alle hoeveelheden aangelande visserijproducten moeten correct worden gewogen en geregistreerd zodat de resultaten kunnen worden gebruikt om verplichte vangstregistratiedocumenten af te ronden. Denk aan weegregisters, aangiften van aanlanding, verkoopdocumenten, vervoersdocumenten en aangiften van overname.
  • Regels over de traceerbaarheid van visserijproducten.

De Europese Commissie is van mening dat de aanlandcontroles in Nederland tekortschieten en heeft ten aanzien van dat punt een infractieprocedure gestart tegen Nederland.