Rundertuberculose

Wat is rundertuberculose?

Rundertuberculose heet ook wel boviene tuberculose. Deze ziekte komt vooral voor bij runderen, over de hele wereld. Runderen kunnen er ernstig ziek van worden. Bij langdurige ziekte kan er een ernstige longontsteking ontstaan, en kan een rund doodgaan aan de ziekte.

Rundertuberculose is erg besmettelijk. Ook mensen kunnen rundertuberculose krijgen. Maar dit is zeldzaam. Mensen kunnen besmet worden door een rund. Besmetting via andere diersoorten is ook mogelijk, maar is zeldzaam. Rundertuberculose is dus een zoönose: een ziekte die kan overgaan van dier op mens.

Nederland is officieel vrij van rundertuberculose

Nederland is volgens de EU officieel vrij van rundertuberculose sinds 1999. Dit willen we graag zo houden. Maar er is altijd een risico dat de ziekte weer terugkomt in Nederland, bijvoorbeeld via een besmet dier dat uit het buitenland komt. Daarom is rundertuberculose een meldingsplichtige en bestrijdingsplichtige dierziekte. Dit maakt het mogelijk de ziekmakende bacterie te bestrijden en verdere verspreiding van de ziekte te voorkomen. De meldplicht geldt voor rundertuberculose bij alle dieren, de bestrijdingsplicht alleen voor rundertuberculose bij runderen.

Meldplicht rundertuberculose

In Nederland geldt een meldplicht voor rundertuberculose. Onder deze meldplicht vallen alle dieren: niet alleen runderen, maar bijvoorbeeld ook geiten en varkens. Bij runderen, bisons en buffels is de ziekte ook bestrijdingsplichtig. Dat betekent dat wij maatregelen moeten nemen om te voorkomen dat de ziekte zich verder kan verspreiden.

Vermoedt uw dierenarts of u dat uw runderen rundertuberculose hebben? Meld dit dan direct bij het Landelijk meldpunt voor dierziekten: (045) 546 31 88. Ook een laboratorium moet het melden als een test laat zien dat een rund misschien rundertuberculose heeft.

De meldplicht geldt ook in de volgende situaties:

• Een dier is afkomstig van een bedrijf waar rundertuberculose heerst. Dit moet u melden, ook als het om een buitenlands bedrijf gaat.
• De NVWA houdt toezicht in de slachthuizen voor de slacht en na de slacht. Als uit onderzoek voor of na de slacht blijkt dat een dier misschien rundertuberculose heeft is melden verplicht.
• U doet vanwege de export een tuberculinatietest, en deze is positief. Ook dan is melden verplicht. Kijk voor meer informatie in het Werkvoorschrift voor exportcertificering van levende runderen vanuit Nederland.

Wat gebeurt er met mijn melding?

De NVWA neemt eerst telefonisch contact met u op. Wij zijn verplicht om rundertuberculose onder runderen te bestrijden. Zo voorkomen we dat meer dieren ziek worden. En zo houdt Nederland de ‘officieel vrij-status’, zodat ons land mee kan blijven doen aan de internationale handel in levende dieren en dierlijke producten.

Wij onderzoeken eerst of de runderen echt besmet zijn met rundertuberculose. Bij een besmetting nemen we maatregelen. Besmette dieren moeten wij doden. Met deze maatregelen zorgen we ervoor dat de ziekte zich niet verder kan verspreiden en beschermen we de volksgezondheid.

Lees meer over onderzoek en maatregelen bij rundertuberculose.

Hoe kan ik rundertuberculose herkennen bij runderen?

De meeste besmette dieren hebben in het begin geen ziekteverschijnselen. Aan het dier is dan niet te zien of te merken dat het rundertuberculose heeft. Een test kan wel laten zien of een rund de rundertuberculose-bacterie bij zich draagt.

In een later stadium kunnen de volgende symptomen ontstaan:

• vermagering
• daling melkproductie 
• hoesten

Deze symptomen ontstaan pas na lange tijd: maanden of jaren. Een rund gaat pas hoesten als het langdurig ziek is. Meestal gaat het om een korte, krachtige, droge hoest. Een vochtige hoest met ernstige longontsteking kan ook voorkomen. Uiteindelijk kunnen dieren sterven aan de infectie.

Het is mogelijk om zieke runderen te behandelen met een langdurige antibioticakuur. Maar in Nederland is dit niet toegestaan. Nederland zou dan de ‘officieel vrij’-status verliezen. Bovendien is rundertuberculose een risico voor de volksgezondheid.

Hoe raken runderen besmet met rundertuberculose?

De rundertuberculose-bacterie kan zich verspreiden via de lucht, en ook via melk en mest. Runderen raken meestal besmet via de luchtwegen of via de mondholte. Dit kan ook gebeuren via besmet voer. De bacterie kan daarin terechtkomen via vogels en ratten die aan het voer zitten.

Een besmet rund kan de bacterie weer verder verspreiden. In de eerste fase van de infectie gebeurt dit nog niet. De bacterie blijft binnen het rund. Daarom wordt deze fase ook wel ‘gesloten tbc’ genoemd.

In de tweede fase is het rund besmettelijk voor andere dieren en mensen. De bacterie verspreidt zich via hoesten, urine of melk. Daarom wordt deze fase ook wel ‘open tbc’ genoemd. Er is vooral een risico op rundertuberculose bij dieren die geïmporteerd zijn uit landen die niet vrij zijn van tuberculose.

Rundertuberculose bij mensen

Ook mensen kunnen rundertuberculose oplopen. Maar dit is zeldzaam, en in Nederland is de kans hierop heel erg klein. Nederland is vrij van rundertuberculose. Alleen bij geïmporteerde dieren wordt de rundertuberculose-bacterie wel eens gevonden.

Als mensen toch besmet raken met de rundertuberculose-bacterie, gebeurt dat meestal door het drinken van rauwe melk van koeien die besmet zijn. De melk in de supermarkten in Nederland is gepasteuriseerd.

Verder lopen mensen die met runderen werken een risico als de dieren besmettelijk zijn. Dat is pas op het moment als de dieren open tbc hebben. Dan kan er een risico zijn voor bijvoorbeeld veehouders, dierenartsen, slachthuismedewerkers, schaapherders en vee-verloskundigen. Maar alleen als zij nauw contact hebben met de dieren hebben en onbeschermd werken.

Hoe kan ik voorkomen dat ik besmet raak met rundertuberculose?

Komt u vanwege uw beroep dicht bij een dier dat (mogelijk) besmet is met rundertuberculose? Draag dan een mond-neusmasker en stevige handschoenen. Zo kunt u een besmetting te voorkomen.

Symptomen bij mensen

De meeste mensen worden niet ziek van een tuberculose-infectie, en dus ook niet van de rundertuberculose-bacterie. Slecht 1 op de 10 mensen wordt wel ziek en krijgt klachten. Dit kan enkele maanden na de besmetting gebeuren, maar ook pas na jaren. De kans op ziekte is in de eerste 2 jaar het grootst.