Inspectieresultaten gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in grondwaterbeschermingsgebieden 2023
Er gelden strenge regels voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in grondwaterbeschermingsgebieden (bufferzones rondom waterwingebieden). De NVWA houdt toezicht op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in deze gebieden.
In 2023 voerden we inspecties uit bij 88 telers van land- en tuinbouwgewassen die met een of meerdere percelen in een grondwaterbeschermingsgebied gevestigd zijn. De telers werden aselect geselecteerd. Het ging om bedrijfsinspecties gericht op het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op percelen in grondwaterbeschermingsgebieden. In 2017 en 2020 zijn vergelijkbare projecten uitgevoerd.
In het kort: verbetering naleving zet niet door
De afgelopen jaren hebben wij ingezet op het informeren van telers over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in grondwaterbeschermingsgebieden. Tijdens inspecties merkten we namelijk dat telers niet goed op de hoogte waren van de regels, en soms zelfs niet wisten dat hun percelen in een grondwaterbeschermingsgebied lagen.
In de periode 2017-2020 zagen we dat de naleving van de regels sterk toenam. In 2017 was 41% van de inspecties akkoord. In 2020 was dit 78%.
Deze verbetering heeft zich niet doorgezet. In 2023 was 76% van de inspecties akkoord. Van de 88 inspecties die we uitvoerden waren er 67 akkoord en 21 niet akkoord.
Inspectieresultaten
Regels om grondwater te beschermen
Nederlands drinkwater wordt voor ongeveer 60% gewonnen door het oppompen van grondwater. Rondom de waterwingebieden zijn bufferzones ingesteld. Dit zijn de grondwaterbeschermingsgebieden.
In grondwaterbeschermingsgebieden gelden beperkingen voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Dit is om het grondwater te beschermen. Zo mogen er geen gewasbeschermingsmiddelen met risicovolle stoffen worden gebruikt. Ook gelden er beperkingen voor bepaalde teelten of periodes van het jaar.
Deze verboden en beperkingen zijn opgenomen in de wettelijke gebruiksvoorschriften van de betreffende middelen. Dit betekent dat het ook op het etiket staat vermeld.
Aandacht voor grondwaterbeschermingsgebieden
Bij inspecties in 2017 kwamen de volgende redenen voor het niet naleven van de regels naar voren:
- onbekendheid met de beperkingen voor bepaalde gewasbeschermingsmiddelen in grondwaterbeschermingsgebied
- onwetendheid over de ligging van het perceel in een grondwaterbeschermingsgebied
Daarom hebben wij de afgelopen jaren de regels voor grondwaterbeschermingsgebieden onder de aandacht gebracht.
Voorafgaand aan de inspecties in 2020 hebben we een informerende mail gestuurd naar 2.100 telers met een perceel met akker- of tuinbouwgewassen in een grondwaterbeschermingsgebied. Door telers te wijzen op de beperkingen voor gewasbeschermingsmiddelen wilden we de naleving verhogen.
De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) hebben de afgelopen jaren nuttige tools ontwikkeld voor telers in grondwaterbeschermingsgebieden. Deze tools maken informatie over gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in grondwaterbeschermingsgebieden beter vindbaar en toegankelijk. Het gaat om de volgende tools:
- Op de website van RVO is bij ‘mijn percelen’ te zien of een perceel in een grondwaterbeschermingsgebied ligt. Dit kan door in de kaart de laag ‘grondwaterbeschermingsgebieden’ aan te klikken. Deze tool is beschikbaar sinds 2021.
- De Ctgb toelatingendatabank is sinds 2022 makkelijker te doorzoeken op middelen met beperkingen in grondwaterbeschermingsgebieden.
Inspectieresultaten 2017 – 2023
In de jaren 2017, 2020 en 2023 hebben we gericht inspecties uitgevoerd op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in grondwaterbeschermingsgebieden. Dit gaf de volgende resultaten:
- 2017: 41% van de inspecties was akkoord
- 2020: 78% van de inspecties was akkoord
- 2023: 76% van de inspecties was akkoord
De stijgende naleving tussen 2017 en 2020 heeft zich niet doorgezet naar 2023, ondanks de inzet van verschillende partijen om de naleving op het gewenste niveau van ten minste 95% te krijgen. Wilt u meer over lezen over de inspectieresultaten en benoemde vervolgstappen uit 2020? Kijk dan op de pagina met inspectieresultaten van 2020.
Inspectieresultaten 2023: 76% van de inspecties zijn akkoord
In 2023 hebben we 88 telers van land- en tuinbouwgewassen aselect geselecteerd voor een inspectie. Bij 21 van de 88 inspecties zijn gewasbeschermingsmiddelen gebruikt in strijd met de toepassingsvoorwaarden is uit administratief onderzoek en/of monsteranalyse gebleken. Dit is een percentage van 24%.
Resultaten per gewas
We voerden de inspecties uit in verschillende akker- en tuinbouwgewassen. Hieronder staan de resultaten per gewas
Sommige bedrijven teelden verschillende gewassen in een grondwaterbeschermingsgebied. Daarom is het totaal aantal inspecties hieronder hoger dan 88.
| Akkerbouwgewassen | Aantal inspecties | Akkoord | Niet akkoord |
|---|---|---|---|
| aardappel | 17 | 15 | 2 |
| suikerbiet | 18 | 15 | 3 |
| granen | 5 | 5 | 0 |
| maïs | 10 | 10 | 0 |
| cichorei | 1 | 1 | 0 |
| Luzerne | 1 | 1 | 0 |
| Totaal akkerbouw | 52 | 47 | 5 |
| Fruitgewassen | Aantal inspecties | Akkoord | Niet akkoord |
|---|---|---|---|
| aardbei | 2 | 0 | 2 |
| peer | 6 | 4 | 2 |
| kers | 2 | 1 | 1 |
| appel | 6 | 5 | 1 |
| druif | 1 | 1 | 0 |
| Totaal fruit | 17 | 11 | 6 |
| Groenteteelt | Aantal inspecties | Akkoord | Niet akkoord |
|---|---|---|---|
| erwten/bonen | 4 | 4 | 0 |
| uien | 3 | 3 | 0 |
| knolvenkel | 1 | 1 | 0 |
| asperges | 2 | 1 | 1 |
| prei | 2 | 2 | 0 |
| witte kool | 1 | 1 | 0 |
| rucola | 1 | 0 | 1 |
| pastinaak | 1 | 1 | 0 |
| Totaal groenteteelt | 15 | 13 | 2 |
| Sierteeltgewassen | Aantal inspecties | Akkoord | Niet akkoord |
|---|---|---|---|
| lelie (bloembollen) | 4 | 2 | 2 |
| boomkwekerij | 10 | 6 | 4 |
| graszoden | 3 | 1 | 2 |
| Totaal sierteelt | 17 | 9 | 8 |
Onjuist gebruikte gewasbeschermingsmiddelen
Bij de inspecties die niet akkoord waren, zijn 18 gewasbeschermingsmiddelen gebruikt die niet zijn toegestaan in grondwaterbeschermingsgebieden of waarvoor een beperking geldt. Sommige bedrijven gebruikten meerdere van deze middelen.
| Werkzame stof | Naam middel | Aantal | Aard middel | Gewas |
|---|---|---|---|---|
| isoxaben | AZ 500 | 4 | herbicide | lelie (2), boomkwekerij, asperge |
| penconazool | Topaz 100 EC | 4 | fungicide | boomkwekerij (3), aardbei |
| flupyradifuron | Sivanto Prime | 3 | Insecticide | boomkwekerij (2), lelie |
| tebuconazool, fluopyram | Luna Experience | 3 | fungicide | lelie (2), appel |
| fenpropidin, difenoconazool | Spyrale | 3 | fungicide | suikerbiet |
| boscalid, kresoxim-methyl | Collis | 2 | fungicide | lelie |
| tebuconazool, folpet | Spirit | 2 | fungicide | lelie |
| tebuconazool | Folicur | 2 | fungicide | lelie |
| tebuconazool, prothioconazool | Prosaro | 2 | fungicide | graszoden |
| spinosad | Tracer | 2 | Insecticide | aardbei, rucola |
| MCPA | U46 MCPA | 2 | herbicide | boomkwekerij, lelie |
| difenoconazool | Score 250 EC | 2 | fungicide | peer |
| difenoconazool | Narita | 1 | fungicide | aardappel |
| bentazon | Basagran | 1 | herbicide | aardappel |
| bupirimaat | Nimrod Vloeibaar | 1 | fungicide | aardbei |
| Cyantraniliprole | Exirel (vrijstelling) | 1 | Insecticide | kers |
| Cyantraniliprole | Benevia | 1 | Insecticide | aardbei |
| fluopyram | Velum Prime | 1 | fungicide | lelie |
Hoe hebben wij gehandhaafd?
Bij overtredingen hebben we de volgende interventies toegepast:
- 3 officiële waarschuwingen
- 18 rapporten van bevindingen, op basis hiervan kan een boete en/of andere maatregel worden opgelegd
Lees meer over ons interventiebeleid.
Vervolgaanpak
Om de naleving op het gewenste niveau van tenminste 95% te krijgen, gaan we in overleg met land- en tuinbouworganisaties en andere relevante partijen onderzoeken welke aanvullende maatregelen we kunnen nemen.