Inspectieresultaten gewasbescherming bij sierteelt onder glas 2022

In het kort

Bij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen moeten telers voldoen aan voorschriften en toepassingsvoorwaarden. Onjuist gebruik van gewasbeschermingsmiddelen vormt een risico voor mens, dier en milieu.

Bij onze inspecties in de jaren 2013 tot en met 2019 zagen we een dalende trend in de naleving. We constateerden steeds meer overtredingen van de regels voor gewasbeschermingsmiddelen. Telers gebruikten de middelen bijvoorbeeld niet op de juiste manier of ze gebruiken niet toegelaten middelen. In 2019 was het nalevingspercentage slechts 63%. Ook bleek dat intensief toezicht, contact en overleg met de telers en de sector, en de opgelegde sancties (inclusief bestuurlijke boetes) nauwelijks effect hadden.

Om de naleving te verbeteren werken we sinds 2021 met een andere aanpak. Bedrijven die herhaaldelijk overtredingen begaan krijgen zwaardere sancties opgelegd. Daarnaast proberen we telers te motiveren om de regels na te leven. Dit doen we door met ze samen te werken en stimulerend toezicht te houden.

In 2022 voerden we 25 inspecties uit bij telers van sierteeltgewassen in kassen, en dan vooral bij telers die eerder een overtreding hadden begaan. Er waren 7 inspecties akkoord en 18 niet akkoord. In lijn met de nieuwe aanpak hebben we een last onder dwangsom opgelegd aan telers die opnieuw een ernstige overtreding hadden begaan. Deze maatregel is bedoeld om herhaling te voorkomen.

In 2022 zijn we ook gestart met stimulerend toezicht in de teelt van gerbera’s. Hierbij stimuleren we telers om te werken op basis van geïntegreerde gewasbescherming. Dit maakt telers minder afhankelijk van chemische middelen. De verwachting is dat de naleving daardoor verbetert. Aan dit project doen 35 telers mee. Het project loopt tot 2027.

Inspectieresultaten: 28% naleving

Bij 18 van de 25 geïnspecteerde bedrijven constateerden we een of meerdere overtredingen. Het naleefpercentage was dus maar 28%.

Verschillende bedrijven hielden zich niet aan de administratieve voorschriften. Verder was er bij 16 van de 25 geïnspecteerde bedrijven sprake van gebruik van niet toegelaten gewasbeschermingsmiddelen of onjuist gebruik van toegelaten gewasbeschermingsmiddelen. Het ging bijvoorbeeld om de volgende overtredingen:

• Telers gebruikten de middelen vaker dan is toegestaan.
• Telers gebruikten meer van de middelen dan is toegestaan.

Dat betekent dat slechts 36% van deze telers zich aan de regels voor het (juiste) gebruik van gewasbeschermingsmiddelen hield.

Hoe hebben wij gehandhaafd?

Wij hebben gehandhaafd volgens ons interventiebeleid. Voor de overtredingen hebben we een rapport van bevindingen opgemaakt of een schriftelijke waarschuwing aangezegd. In totaal ging het om 12 rapporten van bevindingen (die kunnen leiden tot een boete) en 6 schriftelijke waarschuwingen.

Strengere aanpak van herovertreders

17 van de 25 inspecties voerden we uit bij telers die in voorgaande jaren een boete hadden gekregen voor het gebruik van niet toegelaten gewasbeschermingsmiddelen of onjuist gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. De andere 8 bedrijven waren geselecteerd vanuit andere criteria of er was een andere aanleiding om ze te inspecteren.

Bij de inspectie bekeken we of de eerdere inspecties en maatregelen het naleefgedrag van de 17 telers hadden bevorderd. 12 van de 17 bleken opnieuw een overtreding te hebben begaan. Dit is een percentage van 71%.

Wij hebben de volgende maatregelen genomen tegen deze 12 herovertreders:

• Bij 3 telers was er sprake van een geringe overtreding en voldeed een schriftelijke waarschuwing.
• Bij 3 telers hebben wij een rapport van bevindingen opgemaakt voor het opleggen van een bestuurlijke boete.
• Bij 6 telers hebben we naast een bestuurlijke boete ook een last onder dwangsom (LOD) opgelegd. Deze maatregel paste bij de ernst en omvang van de overtreding. Een LOD is bedoeld om herhaling van de overtreding te voorkomen.

De LOD is opgelegd voor een termijn van 3 jaar. Als de teler binnen deze 3 jaar opnieuw dezelfde overtreding(en) begaat, moet hij een boete betalen. Het bedrag staat genoemd in de LOD. Deze boete komt bovenop de bestuurlijke boete. De 'last' is dus te zien als een voorwaardelijke boete. Hier gaat een preventieve werking vanuit. Het doel is om de naleving te verbeteren.

Project stimulerend toezicht in gerberateelt

Voor ons stimulerend-toezicht-traject kozen we voor de gerberateelt, omdat de naleving hier structureel laag is. Ook was er een aanwijsbare aanleiding voor de overtredingen, namelijk de lastige bestrijding van een aantal plaaginsecten (waaronder de Turkse mot).

In het project staat geïntegreerde gewasbescherming (integrated pest management, IPM) centraal. Deze manier van werken leidt tot een meer weerbare teelt en vermindert de afhankelijkheid van chemische middelen. Uiteindelijk moet dit tot een hogere naleving van de regels voor gewasbeschermingsmiddelen leiden.

Voor dit project hebben 35 gerberatelers zich aangemeld. Dit zijn vrijwel alle gerberatelers in Nederland. Daarnaast werken we ook samen met sectorvertegenwoordigers. Tijdens bedrijfsbezoeken bespreken we hoe er op het bedrijf gewerkt kan worden volgens de IPM-beginselen. Daarbij houden we rekening met de plannen en ambities van de telers. Zo proberen we  het gebruik van IPM te stimuleren. Daarnaast controleren we ook of telers zich aan de regelgeving voor het juist gebruik van gewasbeschermingsmiddelen houden.

Het hele traject loopt tot 2027. In 2025 gaan we inspecties uitvoeren om te onderzoeken wat er veranderd is. In 2027 bekijken we of deze aanpak heeft geleid tot een betere naleving.

Vervolgaanpak: evaluatie van strengere aanpak

De resultaten van 2022 bevestigen het beeld van dat de naleving in deze doelgroep erg laag is. 64% van de telers die wij in 2022 inspecteerden gebruikte niet toegelaten gewasbeschermingsmiddelen of paste toegelaten gewasbeschermingsmiddelen onjuist toe. Boetes dragen onvoldoende bij aan verandering van dit gedrag. Daarom zijn we in 2022 gestart met een strengere aanpak. 50% van de herhaalde overtreders kreeg naast een bestuurlijke boete ook een LOD opgelegd.

De komende jaren gaan wij inspecties bij deze herhaaldelijke overtreders uitvoeren om te zien of de preventieve LOD de naleving verbetert. Op basis van de uitkomsten bepalen we of deze sanctiestrategie nog verder aangescherpt moet worden. Daarnaast blijven we op de gebruikelijke manier toezicht houden op het juist gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de teelt van sierteeltgewassen in kassen.