Dierenwelzijn in 2023

Voor Dierenwelzijn was 2023 het jaar van opleiden en inwerken van nieuwe collega's voor het ontwikkelen en uitvoeren van toezicht bij primaire bedrijven en gezelschapsdieren. Het was ook een jaar van het opstellen van een aanpak en de implementatie van versterking van onze slagkracht op het publiek belang Dierenwelzijn. Het versterken van onze slagkracht vraagt om reflectie op onze handhavingsaanpak en -cultuur.

We halen daarvoor ideeën op uit onze organisatie. In 2023 lag onze focus ook op vangletsel bij pluimvee; het toewerken naar het diervriendelijker vangen ervan. Per 1 januari 2024 is de norm voor vangletsel verlaagd van 2% naar 1%. Daarom hebben we in 2023 toegewerkt naar handhaving op de 1% norm. In 2023 is prioriteit gegeven aan inspecties van Identificatie & Registratie (I&R). Hierdoor zijn andere projecten uitgesteld of gestopt.

Zoals elk jaar ontvingen we ook in 2023 de meeste meldingen over dierenwelzijn. Een groot deel van onze inspectiecapaciteit is daarom besteed aan de afdoening van deze meldingen. Daarnaast is tijd besteed aan handhavingsverzoeken, herinspecties en terugkerende werkzaamheden zoals controles bij extreme temperaturen en verscherpt toezicht. Bij de communicatie over dierenwelzijn hebben we steeds actief aandacht gevraagd voor de eigen verantwoordelijkheid van dierhouders, zowel bij de beantwoording van Kamer- en persvragen, het publiceren van inspectieresultaten, in gesprek met de sectoren, en op de website en in persberichten.

In 2023 is 9% van onze capaciteit besteed aan dierenwelzijn. De financiers van dit publieke belang zijn LNV (98%) en derden (2%).

De werkzaamheden binnen dit publiek belang worden verdeeld over 2 domeinen.

domein	% van het totaal aantal gerealiseerde uren
Dierenwelzijn	95,7%
Dierproeven	4,3%

Jaarplanresultaten

In ons jaarplan voor 2023 zijn resultaten geformuleerd. Hieronder staat per resultaat in hoeverre we die in 2023 hebben behaald.

Extreme temperaturen: we voeren extra inspecties uit als het buiten warmer is dan 27 graden Celsius. Bij die verwachte temperatuur in De Bilt treedt het Nationaal plan voor veetransport bij extreme temperaturen in werking. In het plan staan afspraken van bedrijfsleven en overheid over veetransport bij hitte. In de zomer van 2023 was het plan 21 dagen van kracht.
We hebben het afgelopen jaar toezicht gehouden op de geschiktheid van dieren voor het vervoer. De inspecties vonden plaats bij de aanvoer van dieren op slachthuizen, tijdens certificering voorafgaand aan de verplaatsing van dieren naar het buitenland en risicogericht op verschillende momenten tijdens het vervoer. Bij de risicogerichte inspecties is gekeken naar situaties waar meer kans is op een overtreding. Dat is bijvoorbeeld bij slachthuizen, op tijden dat er geen NVWA-dierenarts aanwezig is voor de uitvoering van verplichte controles, of onderweg tijdens het diertransport. In april 2023 heeft de NVWA de beoordelingscriteria voor het transport van dieren naar het buitenland verder aangescherpt. In 2023 is er voor 39.071 zendingen dieren een gezondheidscertificaat verstrekt door de NVWA. Na april 2023 heeft de NVWA geen meldingen uit het buitenland ontvangen met betrekking tot de (on)geschiktheid voor het vervoer van runderen.
Het afgelopen jaar hebben wij toezicht gehouden op het vervoer van kwetsbare dieren. Hier is onder andere geïnspecteerd of er dieren vervoerd werden met een draagtijd gevorderd voor 90% of meer. Daarnaast werd er ook gekeken of er dieren vervoerd werden die binnen 1 week voor het transport geworpen hebben.

Er zijn 4 vergunninghouders dierproeven geauditeerd naar de wijze waarop hun IvD is ingericht.
Het auditeren van vergunninghouders dierproeven naar de inrichting van de IvD draagt bij aan het versterken van de IvD’s als belangrijke ketenschakel in de Nederlandse dierproevensystematiek en draagt bij aan het dierenwelzijn van proefdieren in een instelling.

Op diverse momenten communiceren wij over ons werk, bijvoorbeeld bij de publicatie van toezichtresultaten en in antwoorden op Kamer-, burger- en persvragen.
Ook communiceren we proactief naar aanleiding van onze toezichtinzet, bijvoorbeeld bij bedrijven die wij onder verscherpt toezicht plaatsen, of over een zaak zoals rond de Brabantse hondenfokker. Daarbij geven we uitleg over de wijze waarop risico's door toezicht worden opgeheven of beperkt, en over de risico's waarop wij als toezichthouder geen invloed hebben.
Daarnaast wordt in gesprekken met NGO’s toegelicht op welke risico's wij wel invloed kunnen uitoefenen en hoe we dat dan doen, of waarom niet.

Overige resultaten

Het onderzoek naar de Brabantse hondenfokker nam in 2023 een belangrijk deel van onze inspectiecapaciteit voor gezelschapsdieren in beslag. Niet eerder namelijk werd zo'n groot aantal honden in korte tijd in bewaring genomen. Ook werden risicogerichte inspecties uitgevoerd naar hondenfokkerij, waarbij voor het eerst ook bestuurlijke boetes werden opgelegd.
Brieven zijn verzonden naar fokkers en handelaren van het kattenras Scottish folds die op Marktplaats adverteerden, om hen te informeren over het verbod op het fokken met deze dieren.
De dierenwelzijnsapp, die ontwikkeld is door onze organisatie, is gevuld met informatie over een aantal papegaaien. De app ondersteunt inspecteurs in het beoordelen van de huisvesting, voeding en verzorging van niet-gedomesticeerde dieren. De app bevat recente wetenschappelijke literatuur per diersoort. De app wordt in 2024 verder gevuld met onder meer informatie over zoogdieren.

Doordat inspecties van identificatie en registratie met prioriteit zijn uitgevoerd, zijn geplande naleefmetingen voor pluimvee niet uitgevoerd en is een naleefmeting voor varkens pas eind 2023 gestart.
Om de naleving van regels voor doden van dieren op primaire bedrijven te stimuleren, is de informatie over de diverse toegestane dodingsmethoden op onze website aangepast en uitgebreid.

In 2023 is de naleefmeting Melkvee, gestart in 2022, afgerond. Deze sectorinspecties, uitgevoerd op basis van een aselecte steekproef, geven een objectief beeld van de naleving en de voornaamste welzijnsrisico’s in deze sector.
Door naleefmetingen periodiek voor de diverse diersoorten uit te voeren, kunnen we zien of met de jaren de naleving toe- of afneemt. En met name op welke aspecten van de regelgeving niet-naleven van regels plaatsvindt. Dit draagt ook bij aan het borgen van onze kennispositie. Mede op basis hiervan wordt bepaald welke risicogerichte inzet aansluitend nodig is.
Naleefmetingen zijn ook van belang om de effectiviteit van het uitgevoerde toezicht te beoordelen. Daarbij moeten we rekening houden met de invloed van inzet door andere partijen, zoals de sector en NGO's.

Inspecties dierenwelzijn

In 2023 voerden we 3.843 inspecties dierenwelzijn uit bij 2.488 unieke bedrijven uit. Het betrof primaire bedrijven, bedrijfsmatige houders van gezelschapsdieren en instellingen waar dierproeven worden uitgevoerd. Er waren in het totaal 1.208 uniek geïnspecteerde primaire bedrijven, waarvan 362 bedrijven een maatregel kregen opgelegd. Bij gezelschapsdieren betreft het 149 uniek geïnspecteerde bedrijven. Daarvan kregen 87 bedrijven een maatregel opgelegd. Naast deze 3.843 inspecties houden we bij slachterijen intensief toezicht op dierenwelzijn tijdens het slachtproces en houden we toezicht op dierenwelzijn bij het transport van dieren.

publiek belang	aantal inspecties 2022	aantal inspecties 2023
Voedselveiligheid*	34.171	33.657
Productveiligheid	3.158	3.221
Tabaks- en alcoholontmoediging	6.792	6.371
Diergezondheid**	3.477	4.130
Dierenwelzijn**	4.324	3.843
Plantgezondheid	3.670	4.132
Natuur en milieu	9.659	8.548

^{*exclusief het toezicht op het slachtproces in slachthuizen

**exclusief het toezicht op slachthuizen en het toezicht tijdens certificering voorafgaand aan de verplaatsing van dieren naar het buitenland}

Fraudeonderzoek

De NVWA-IOD heeft in 2022 en 2023 meerdere onderzoeken gedaan naar misstanden op het gebied van dierenwelzijn. De misstanden vonden plaats bij slachthuizen, een exportverzamelplaats en een transportonderneming. De misstanden kwamen aan het licht door oplettende NVWA’ers, maar ook door aangiften van dierenbeschermings- en dierenwelzijnsorganisaties als 'Ongehoord', 'House of Animals' en 'Stichting Varkens in Nood'. In de onderzochte gevallen zijn in ieder geval erkenningen (tijdelijk) geschorst, heeft het slachtproces stilgelegen, en is verscherpt toezicht toegepast.

Een slachterij werd na onderzoek voor langere tijd stilgelegd. Daarna is de onderneming eind 2023 verkocht aan een internationaal producent van veevoeders. Deze handelt in kalfsvlees en heeft nu de productie van fokken, productie van diervoeder, afvalverwerking en slachterij in één hand. We zien een trend waarbij de hele keten onder één eigenaar komt. Dat biedt nieuwe en meer fraudemogelijkheden. Dit speelt ook in andere sectoren dan de vleessector.

Dierenwelzijn in de (sociale) media

Dierenwelzijn is een onderwerp dat volop in de belangstelling staat. In 2023 hebben we met regelmaat stevig opgetreden tegen misstanden en hierover berichten gepubliceerd die zowel op onze site als in landelijke media een groot bereik hadden.

Omdat we op sociale media regelmatig de vraag krijgen waarom een dierenarts in een slachthuis werkt, namen een podcast op met onze dierenarts Daphné. Ze legt uit hoe zij met haar werk kan bijdragen aan het dierenwelzijn in Nederland. Beluister de podcast ‘De inspecteur’ via Spotify of Apple Podcasts.

Het bericht NVWA neemt meer dan 70 verwaarloosde runderen in bewaring vanwege dierenwelzijn had niet alleen een groot bereik via onze eigen site maar werd met 120.000 impressies het topbericht op X. Ook op Instagram was het bereik hoog met 3.205 impressies.

Met de Brabantse fokker haalden we in 2023 opnieuw het nieuws. Op 25 januari publiceerden we het bericht NVWA neemt opnieuw 435 honden in bewaring bij Brabantse fokker vanwege problemen dierenwelzijn en een video met beelden van de inspectie.

Op 23 mei volgde het bericht NVWA haalt alle honden weg bij Brabantse fokker en publiceerden we een video met beelden van de actie.

Ook het bericht NVWA legt fokker Franse bulldogs boete en dwangsom op kon rekenen op een groot bereik.

In een video legden we uit wat foute fok van katten als de Scottish fold inhoudt. Met de Instagram reel: ‘Kattenliefhebbers opgelet. Wat weet jij van foute fok?’ hadden we een bereik van 4.578.

Dierenwelzijn en wetgeving

Amendement en motie Tweede Kamerlid Vestering (PvdD)

Ontoereikende huisvesting levert onder meer beperkingen op voor het uitvoeren van fysiologische en ethologische behoeften bij dieren. Daarbij ontstaat het (routinematig) uitvoeren van ingrepen om welzijnsaantasting te voorkomen, zoals het onthoornen van kalveren en het couperen van staarten bij biggen. Om tot een dierwaardige(re) veehouderij te komen waarin het uitvoeren van ingrepen niet meer nodig is en dieren in staat zijn hun soorteigen gedrag uit te voeren, is in 2021 Amendement Vestering aangenomen dat in juli 2024 van kracht zal worden. De minister van LNV heeft een nota van wijziging opgesteld waarmee hij een alternatief voor dit amendement wil bieden in de vorm van een Algemene maatregel van bestuur (AMvB) gedragsbehoeften en ingrepen. Hiermee geeft hij aan toe te willen werken naar een stapsgewijze invulling van een dierwaardige veehouderij die bewerkstelligd moet zijn in 2040. Begin 2024 is er gestemd en zijn het voorstel van de minister en het amendement De Groot/Van Campen aangenomen.

Door Vestering (PvdD) is eind 2022 een motie ingediend die de regering verzoekt om uiterlijk eind 2023 de bilaterale afspraken om dieren te exporteren naar niet-EU-landen te beëindigen. De reden is dat het dierenwelzijn tijdens dergelijke langeafstandstransporten onvoldoende is gewaarborgd, zeker voor het deel van het transport dat plaatsvindt buiten het EU-grondgebied. De minister heeft in juni 2023 aan de Kamer gemeld dat 31 december 2023 alle bindende afspraken voor de export van herkauwers en varkens worden beëindigd. Deze exporten zijn vanaf 2024 alleen nog maar mogelijk door middel van verzoekcertificering. Publieke verzoekcertificaten zijn in ontwikkeling met de brancheorganisaties. Daarnaast gelden voor verzoekcertificaten ten behoeve van de exporten van herkauwers en varkens aanvullende regels. Deze worden gepubliceerd in de Staatscourant. Ook heeft de minister toegezegd de komende jaren de effecten van het beëindigen van de bilaterale afspraken te zullen gaan monitoren. Hierbij zal moeten worden gekeken naar het aantal dieren dat wordt geëxporteerd, de frequentie van eventuele incidenten waarbij dierenleed ontstaat en de mogelijke toename van export van levend vee naar andere EU-lidstaten.

Wet aanpak dierenmishandeling en dierverwaarlozing

Soms blijken houders om diverse redenen (veelal ook psychosociaal/sociaal-economisch) niet in staat om voldoende zorg voor hun dieren te leveren. Er zijn geen vakbekwaamheidseisen voor houders van landbouwhuisdieren in de wetgeving opgenomen. Voor de houders van bedrijfsmatig gehouden gezelschapsdieren is dat wel het geval. In de Wet aanpak dierenmishandeling en dierverwaarlozing die in 2024 van kracht is gegaan, is de mogelijkheid voor het opleggen van een educatieve maatregel opgenomen. Een houder kan daarmee bijvoorbeeld aangespoord worden tot het volgen van een opleiding. Deze maatregel wordt in 2024 nader uitgewerkt. Het met bestuursrecht opleggen van een (tijdelijk!) houdverbod aan een houder behoort nu ook tot de mogelijkheden. Daarmee kan een houder die onvoldoende vakmanschap toont, ook worden gestopt.

Dierenwelzijn in 2023

Jaarplanresultaten

We hebben proactief bijgedragen aan de verdere invulling van open normen door het ministerie van LNV.

Officiële controles op geschiktheid van dieren voor transport (transportwaardigheid, extreme temperaturen en kwetsbare dieren) zijn uitgevoerd.

Minimaal 4 instellingvergunninghouders (op gebied van dierproeven) zijn geauditeerd op de wijze waarop hun instantie voor dierenwelzijn (IvD) is ingericht.

Om de risicoacceptatie bij burgers en NGO's te vergroten, communiceren wij over de risico's waarop wij wel of geen invloed kunnen uitoefenen.

Overige resultaten

Gezelschapsdieren

Primaire bedrijven

Naleefmetingen

Inspecties dierenwelzijn

Fraudeonderzoek

Dierenwelzijn in de (sociale) media

Download deze video

Download deze video

Download deze video

Dierenwelzijn en wetgeving

Deel deze pagina