Zelfkeuring in bloemenexport "Schoolvoorbeeld van goede samenwerking"

Het Verenigd Koninkrijk (VK) is een van de belangrijkste exportlanden voor Nederlandse planten en bloemen. Tot de Brexit verliep de handel zonder enige belemmering. Maar sinds het VK uit de Europese Unie vertrokken is, ziet het koninkrijk landen van de EU als zogenoemde ‘derde landen’. Dat betekent dat producten alleen het eiland op mogen als ze aan allerlei regelgeving voldoen. "Planten, bloemen, groenten en fruit moeten opeens gekeurd en gezond verklaard worden", zegt Tycho Vermeulen, senior inspecteur bij de NVWA. "Het zorgt in één klap voor een verdubbeling van het aantal certificaten dat we als NVWA jaarlijks uitgeven."

200.000 zendingen per jaar

Bij de keuring wordt onderscheid gemaakt tussen producten met een hoog en met een laag risico. Vermeulen: "Planten en uitgangsmateriaal vallen onder de categorie hoog risico. In totaal gaat het om 55.000 zendingen per jaar. De keuringsdiensten Kwaliteits-Controle-Bureau (KCB) en Naktuinbouw inspecteren deze zendingen. Dat gebeurt op dit moment al." Per 1 juli 2022 moeten ook producten met een laag risico gekeurd worden; dit zijn groenten, fruit en snijbloemen. "Jaarlijks gaan er 200.000 zendingen met deze producten naar het VK", zegt Vermeulen. "Het is een enorme klus om die allemaal te controleren. Het KCB zou hiervoor minimaal honderd extra mensen moeten opleiden. Dat is duur en de inspecties passen niet goed in de logistiek van de bedrijven."

Controle door bedrijven zelf

Een werkgroep met medewerkers van bedrijven, brancheverenigingen, bloemenveilingen, KCB en de NVWA bedacht in 2021 een alternatief. Wat als bedrijven zelf de controle van producten met een laag risico uitvoeren? "Logistiek en financieel zou dat een slok op een borrel schelen", zegt Frits Jonk van bloemenveiling Royal FloraHolland. "Medewerkers kunnen die controle op het bedrijf uitvoeren. Ze zijn er niet fulltime mee bezig, ze kunnen het doen naast hun reguliere werk."

Veel gedaan in korte tijd

De NVWA zocht uit of het idee haalbaar was. De uitkomst was positief: de regelgeving biedt die ruimte. Mits er aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. Zo moet elk bedrijf een plan hebben waarin de track-and-tracing, het toezichtproces en de borging beschreven staat. En een medewerker in dienst hebben die opgeleid en gecertificeerd is om de controle uit te voeren. Jonk: "Toen er eenmaal groen licht kwam, hebben we een erkenningssysteem opgezet. De NVWA heeft daarin het voortouw genomen. Er zijn protocollen geschreven, de structuur van het bedrijfsplan is vastgesteld en in samenwerking met Naktuinbouw is de opleiding ontwikkeld en getest. Ook zijn er voorlichtingsbijeenkomsten en webinars gehouden."

Vanaf de zomer vol in bedrijf

Vóór 1 juli zijn een kleine 300 medewerkers van bedrijven opgeleid en gecertificeerd, verwacht Vermeulen. "Geen sinecure, als je weet dat voor een opleiding 80 tot 100 uur staat." Tegen die tijd zijn de bedrijven ook ge-audit door KCB. "De inspecteurs van KCB beoordelen of het bedrijf een gecertificeerde medewerker in dienst heeft en of het bedrijfsplan aan de eisen voldoet', aldus Vermeulen. "Als dat het geval is, nemen we het bedrijf op in het erkenningenregister en kan het aan de slag met de controles. De gecertificeerde medewerker inspecteert elke zending, KCB controleert steekproefsgewijs of de bloemen, groenten en fruit inderdaad vrij zijn van ziekten."

Alle neuzen dezelfde kant op

Volgens Jonk is er een prestatie van formaat geleverd. "Het hele traject – vanaf het eerste idee in 2021 tot en met realisatie – heeft nog geen jaar in beslag genomen. Het is een schoolvoorbeeld van goede samenwerking tussen alle betrokken partijen. De neuzen stonden van meet af aan dezelfde kant op. Jaarlijks exporteert Nederland voor zo'n € 600 miljoen aan snijbloemen naar het VK, het is voor ons het tweede exportland. Alle reden dus om er samen voor te zorgen dat die export zo effectief mogelijk kan doorgaan vanaf 1 juli 2022. Ik ben blij dat ons dit gaat lukken."