Aanlandingen en verkoop van vis in havens 2016-2020
De Nederlandse wetgeving wijst havens, plaatsen en tijdstippen in Nederland aan waar vis mag worden aangeland, gelost of overgeladen. Waar dit mag, hangt af van de grootte en capaciteit van een schip. Als een vaartuig wil lossen, moet het (afhankelijk van de grootte van het schip) een aantal uur van tevoren een aanlandingsmelding doen. Zo kan de NVWA een inspectie uitvoeren.
Visserijproducten worden gewogen op systemen die door autoriteiten zijn goedgekeurd. Wij doen de volledige weging bij de aanlanding, voordat de visserijproducten worden opgeslagen, vervoerd of verkocht.
De volledige weging, of steekproefweging indien het vaartuig toestemming heeft om te wegen aan boord, wordt uitgevoerd bij de aanlanding, voordat de visserijproducten worden opgeslagen, vervoerd of verkocht.
Deze weging wordt uitgevoerd bij een EG erkend levensmiddelenbedrijf dat als een erkende verkoper staat geregistreerd. In Nederland wordt toegestaan dat visserijproducten niet altijd na aanlanding maar na vervoer mogen worden gewogen.
Na de aanlanding gaan de visserijproducten direct naar een afslag, een geregistreerde koper of een visverwerkend bedrijf. Dit kan in de haven van aanlanding zijn, of, indien het vaartuig een weegontheffing heeft, in een andere haven of plaats.
De aangelande visserijproducten worden ingedeeld in handelsnormen (grootteklassen) waarna ze grotendeels over de klok worden geveild.
Regelgeving
In de Uitvoeringsregels van de zeevisserij worden havens aangewezen waar schepen kunnen aanlanden, lossen of overladen. Daarvoor worden vaartuigen ingedeeld naar drie categorieën:
- onder de 10 meter lengte over alles (LOA): Deze vaartuigen kunnen op de meeste plekken lossen. Meestal zijn deze vaartuigen actief in de kustvisserij en binnenvisserij.
- onder de 59 meter LOA: Dit zijn de meest voorkomende vaartuigen in de Nederlandse vloot. Deze vaartuigen mogen op 14 aangewezen aanlandingsplekken lossen.
- boven de 59 meter LOA: Dit zijn vaartuigen die actief zijn in de pelagische visserij. Voor deze categorie zijn 16 aanlandingsplekken aangewezen.
Daarnaast zijn in Nederland specifieke havens aangewezen voor de aanlanding van vaartuigen uit derde landen (landen buiten de EU met import- en/of exportafspraken).
Aanlandingen Nederlandse havens
EU-landen (inclusief Nederland) doen inspecties bij de aanlanding en verkoop van visproducten. U leest hier specifiek over de wegingen van de producten. De data over de gewogen hoeveelheden aangelande vis worden geregistreerd per haven en per visproduct geregistreerd.
Levend gewicht aanlandingen van vis (exclusief garnalen) door Nederlandse schepen in Nederlandse havens (in tonnen kilogram)
| | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|
| Harlingen | 11.027 | 11.281 | 10.385 | 8.503 | 8.614 |
| Den Helder | 12.644 | 9.989 | 8.818 | 7.740 | 6.554 |
| IJmuiden Velsen | 8.384 | 7.735 | 7.696 | 9.001 | 8.313 |
| Vlissingen | 6.376 | 6.119 | 5.773 | 4.463 | 3.696 |
| Stellendam | 6.758 | 5.447 | 5.181 | 4.409 | 3.169 |
| Eemshaven | 5.390 | 4.688 | 3.072 | 2.845 | 4.021 |
| Lauwersoog | 1.163 | 576 | 2.460 | 3.731 | 7.296 |
| Scheveningen | 2.808 | 2.227 | 2.344 | 1.554 | 1.733 |
| Wieringen Den Oever | 1.494 | 1.480 | 870 | 1.113 | 650 |
Levend gewicht aanlandingen van vis (exclusief garnalen) door Nederlandse schepen in Top 3 Nederlandse havens (in tonnen kilogram)
| | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|
| Harlingen | 11027 | 11281 | 10385 | 8503 | 8614 |
| Den Helder | 12644 | 9989 | 8818 | 7740 | 6554 |
| IJmuiden Velsen | 8384 | 7735 | 7696 | 9001 | 8313 |
Bovenstaande figuren laten zien dat het jaarlijkse totaalgewicht van aangelande vis per haven in Nederland (van alleen Nederlandse vaartuigen) in de periode van 2016 tot en met 2020 redelijk stabiel was.
Den Helder en Lauwersoog vormen hierop een uitzondering. In de haven van Den Helder werd in 2016 het grootste aantal kilogrammen visserijproducten gelost, maar dit neemt met bijna de helft af in de jaren daarna.
In 2020 worden de meeste kilogrammen visserijproducten in de haven van Harlingen en IJmuiden gelost. Ook voor de haven van Lauwersoog schommelen de cijfers. Het is niet te zeggen of het hier om een trend gaat.
Verkoop Nederlandse afslagen
Levend gewicht verkoop van visserijproducten (zonder garnalen) door Nederlandse schepen in Nederlandse afslagen (in tonnen kilogram)
| | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|
| Urk | 19.686 | 18.453 | 17.810 | 17.437 | 15.574 |
| IJmuiden Velsen | 14.486 | 13.839 | 13.528 | 10.980 | 10.557 |
| Scheveningen | 6.502 | 6.385 | 6.690 | 6.676 | 7.288 |
| Vlissingen | 4.971 | 3.197 | 3.281 | 3.313 | 2.478 |
| Stellendam | 4.258 | 3.021 | 2.811 | 3.341 | 2.325 |
| Den Helder | 4.528 | 3.066 | 2.584 | 2.503 | 2.148 |
| Wieringen Den Oever | 2.023 | 1.754 | 1.021 | 1.428 | 814 |
| Lauwersoog | 1.453 | 1.223 | 1.025 | 1.115 | 837 |
| Harlingen | 108 | 3 | 3 | 12 |
Levend gewicht verkoop van visserijproducten (zonder garnalen) door Nederlandse schepen in Nederlandse afslagen (in tonnen kilogram)
| | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|
| Urk | 19686 | 18453 | 17810 | 17437 | 15574 |
| IJmuiden Velsen | 14486 | 13839 | 13528 | 10980 | 10557 |
| Scheveningen | 6502 | 6385 | 6690 | 6676 | 7288 |
Als er veel vis van een bepaalde soort wordt aangeland in een haven, betekent dat niet per se dat er op de afslag van diezelfde soort veel verkocht wordt. Een goed voorbeeld daarvan is de haven en de afslag in Harlingen. In de haven van Harlingen wordt relatief veel vis aangeland, terwijl op de afslag in Harlingen relatief weinig vis wordt verkocht.
Dit komt doordat visserijproducten die worden aangeland in Harlingen voornamelijk worden verkocht op de visafslag van Urk. In IJmuiden/Velsen en Scheveningen wordt juist meer vis verkocht op de visafslag dan dat er wordt aangeland.
De tendens lijkt te zijn dat de verkoop van visserijproducten in Nederland naar een klein aantal visafslagen wordt vervoerd, waar het grootste deel van de gevangen vis wordt verkocht. In figuur 4 is een stabiele verkoop op de afslagen van Urk, IJmuiden/Velsen en Scheveningen te zien. De andere afslagen dalen in verkoop. In Den Helder is de verkoop de afgelopen jaren, zelfs gehalveerd. Dit zien we ook voor de afslagen van Vlissingen, Stellendam en Den Oever/Wieringen.
Levend gewicht aanlandingen van visserijproducten (exclusief garnalen) door Nederlandse demersale schepen in buitenlandse havens (in tonnen kilogram)
| | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|
| Thyboron | 4.192 | 5.844 | 5.269 | 7.576 | 2.507 |
| Hanstholm | 1.503 | 812 | 378 | 1.112 | 2.201 |
| Boulogne-sur-Mer | 713 | 956 | 690 | 597 | 438 |
| Oostende | 130 | 76 | 113 | 134 | 359 |
| Le Havre | 101 | 47 | 64 | 59 | 44 |
De enige 2 buitenlandse havens waar de Nederlandse demersale vloot significant aanlandt is Thybøron. Schepen die hier aanlanden zijn vrijwel altijd schepen die in het noorden van de Noordzee, en in het Skagerrak en het Kattegat vissen.
In Thybøron zijn de aanlandingen sterk toegenomen, maar in 2020 is het aantal aanlandingen sterk verminderd (mogelijke oorzaak Covid-19). De visserijproducten die in het buitenland worden aangeland, worden grotendeels op Nederlandse visafslagen verkocht.
Dit is af te leiden uit de lage verkoopcijfers van de Nederlandse demersale vloot in het buitenland. Het merendeel van deze visserijproducten wordt per vrachtwagen getransporteerd naar de Nederlandse afslagen.
Aanlandingen van garnalen in Nederlandse havens en afslagen
Uit de onderstaande data kan worden opgemaakt dat er voor het aanlanden van garnalen meer gebruik wordt gemaakt van de noordelijk dan van de zuidelijk gelegen havens. Dit hangt vermoedelijk samen met het feit dat de meest productieve visgronden voor garnalen in het noorden liggen.
Levend gewicht aanlandingen van garnalen door Nederlandse schepen in Nederlandse havens (in tonnen kilogram)
| | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|
| Lauwersoog | 4.607 | 2.683 | 6.709 | 3.701 | 4.887 |
| Harlingen | 3.119 | 2.349 | 4.316 | 3069 | 3.083 |
| Wieringen Den Oever | 2.963 | 2.435 | 3.729 | 2.812 | 2.915 |
| Den Helder | 1.044 | 436 | 2.544 | 1.786 | 1.399 |
| Breskens | 1.108 | 814 | 1.404 | 676 | 468 |
| Stellendam | 620 | 895 | 1.098 | 753 | 794 |
| Vlissingen | 633 | 844 | 1.052 | 671 | 651 |
| IJmuiden Velsen | 583 | 368 | 1.071 | 721 | 811 |
| Colijnsplaat | 721 | 530 | 432 | 409 | 275 |
| Scheveningen | 388 | 235 | 278 | 179 | 258 |
| Eemshaven | 150 | 146 | 401 | 217 | 264 |
Levend gewicht verkoop van garnalen door Nederlandse schepen in Nederlandse afslagen (in tonnen kilogram)
| | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|
| Breskens | 1.631 | 973 | 1.874 | 959 | 729 |
| Colijnsplaat | 719 | 817 | 792 | 710 | 352 |
| Harlingen | 3.796 | 2.502 | 4.715 | 3.000 | 2.862 |
| Lauwersoog | 3.023 | 1.582 | 4.051 | 2.537 | 2.133 |
| Stellendam | 599 | 474 | 1.165 | 792 | 1.193 |
| Wieringen Den Oever | 3.924 | 2.794 | 6.319 | 3.853 | 3.617 |
| Zoutkamp | 2.328 | 2.082 | 3.944 | 3.010 | 3.844 |
Levend gewicht verkoop van garnalen door Nederlandse schepen op Nederlandse afslagen in Breskens, Colijnsplaat en Stellendam (in tonnen kilogram)
| | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|
| Breskens | 1631 | 973 | 1874 | 959 | 729 |
| Colijnsplaat | 719 | 817 | 792 | 710 | 352 |
| Stellendam | 599 | 474 | 1165 | 792 | 1193 |
Levend gewicht verkoop van garnalen door Nederlandse schepen op Nederlandse afslagen in kilogrammen in Harlingen, Lauwersoog, Wieringen/Den Oever en Zoutkamp (in tonnen kilogram)
| | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|
| Harlingen | 3796 | 2502 | 4715 | 3000 | 2862 |
| Lauwersoog | 3023 | 1582 | 4051 | 2537 | 2133 |
| Wieringen Den Oever | 3924 | 2794 | 6319 | 3853 | 3617 |
| Zoutkamp | 2328 | 2082 | 3944 | 3010 | 3844 |
Er is een duidelijke afname in kilogrammen aangelande en verkochten garnalen in 2017, het jaar daarna was er weer een grote toename in aangelande kilo's en verkoop. Er werd zelfs zoveel gevangen dat in 2019 de producentenorganisaties (PO's) maatregelen hebben genomen om de vangst te beperken, zoals het instellen van een maximum voor het aantal uren op zee en het maximum aantal te vangen kilo's.
Het effect daarvan is terug te zien in de cijfers. Door de fluctuatie in aangelande en verkochte kilogrammen en door de tijdelijke instelling van beperkingen door de PO's is de ontwikkeling van de Nederlandse garnalenvloot niet aan te geven.
Interessant is het verschil in aanlandingen en verkoop in de haven/afslag van Lauwersoog en Zoutkamp. In Lauwersoog wordt er veel meer aangeland dan dat er verkocht wordt. Bij Zoutkamp is dit andersom.
Aanlandingen van pelagische vloot in Nederlandse en buitenlandse havens
Levend gewicht aanlandingen van visserijproducten door de pelagische vloot in Nederlandse havens (in tonnen kilogram)
| | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|
| IJmuiden Velsen | 160.945 | 145.948 | 229.646 | 152.307 | 109.911 |
| Vlissingen | 37.433 | 44.347 | 31.687 | 39.001 | 44.377 |
| Scheveningen | 24.811 | 49.666 | 33.262 | 20.075 | 34.253 |
De Nederlandse pelagische vloot bestaat uit acht fabrieksvoertuigen in handen van vier visserijbedrijven. De hoeveelheid aangelande pelagische vis (haring, makreel, horsmakreel en blauwe wijting) is groot in vergelijking met de demersale vangst.
Door de grootte van de fabrieksvaartuigen en hoeveelheden vis die per keer worden aangeland moeten deze havens beschikken over een toereikende infrastructuur. In Nederland zijn de aanlandingen van de pelagische fabrieksvaartuigen geconcentreerd in IJmuiden/Velsen, Vlissingen en Scheveningen.
Levend gewicht aanlandingen van visserijproducten door de pelagische vloot in buitenlandse havens (in tonnen kilogram)
| | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
|---|---|---|---|---|---|
| Las Palmas | 13.458 | 13.858 | 28 | 8.320 | 20.285 |
| Nouadhibou | 17.684 | 4.164 | 14.677 | 7.996 | 0 |
| Agadir | 0 | 10.032 | 3.553 | 0 | 0 |
| Nouakchott | 0 | 2.285 | 0 | 0 | 0 |
| Bremerhaven | 0 | 0 | 51 | 2 | 163 |
| Talcahuano | 0 | 166 | 0 | 0 | 0 |
De aanlandingen in het buitenland zijn afhankelijk van in welk gebied vis gevangen kan en mag worden door de Nederlandse pelagische vloot. Dit is af te lezen aan de data over aanlandingen in buitenlandse havens. Per jaar is er sprake van een sterk wisselend beeld.
Buitenlandse vaartuigen in Nederlandse havens
Als buitenlandse vaartuigen aanlanden in Nederlandse havens dan houden wij hier toezicht op. Een groot deel van de aanlandingen van de demersale en pelagische vloot bestaat uit aanlandingen van buitenlandse vaartuigen. Wij beschikken echter niet over een registratie van data die met deze aanlandingen samenhangen.
Dit is het enige onderdeel van deze pagina waarbij we (nog) geen cijfers hebben over 2020.
Conclusie
Havens en afslagen vormen in principe de schakels van de visketen waar alle vis uit wildvangst langskomt. Met de visualisatie van de data van havens, aanlanden en afslagen, krijgen wij een beeld van de Nederlandse havens waar de vis wordt gelost die door de inzet van Nederlandse vaartuigen is gevangen. Ook hebben wij daarmee een beeld van de hoeveelheid vis die via Nederlandse afslagen wordt verkocht.
Havens
Voor de demersale vloot zijn de aanlandingscijfers van 2016 tot 2020 stabiel. IJmuiden, Den Helder, Vlissingen en Harlingen zijn qua volume de belangrijkste Nederlandse havens. Ook zien we dat er in de buitenlandse haven Thyborøn (Denemarken) steeds meer vis wordt aangeland. Mogelijk wordt dit veroorzaakt doordat de visserijactiviteiten van de demersale vloot naar het noorden verschuiven.
Bij garnalen is er sprake van een duidelijke geografische verdeling. De havens in het noorden van Nederland hebben meer aanvoer van garnalen dan de zuidelijk gelegen havens, doordat de meeste garnalen gevangen worden gevangen in het Waddengebied.
Door de pelagische visserij worden drie Nederlandse havens veel gebruikt. Dit zijn IJmuiden, Scheveningen en Vlissingen. De pelagische visserij lost namelijk grote partijen bevroren vis, waar een haven op moet zijn ingericht. Er moeten koel- en vrieshuizen aanwezig zijn en er moet genoeg plek zijn om te lossen. Hierdoor hebben pelagische schepen vaak een voorspelbaar aanlandingspatroon, wat de mogelijkheid van effectief toezicht bevordert.
Afslagen
De afslagen waar de meeste vis wordt verkocht door de Nederlandse vloot zijn IJmuiden, Vlissingen, Scheveningen en Urk. In Urk is de afslag waar veruit de meeste vis wordt verkocht hoewel hier geen zeevis wordt aangeland. Deze vis wordt per vrachtwagen getransporteerd vanuit andere havens.
De meeste garnalen worden verkocht op noordelijk gelegen visafslagen. Veel garnalen worden in Zoutkamp verkocht, terwijl hier geen garnalen worden aangeland. Elders aangelande garnalen worden per vrachtwagen naar deze locatie getransporteerd.
Voor de vis die gevangen wordt door pelagische vaartuigen, beschikken wij niet over verkoopgegevens. Deze data zijn in eigendom en beheer van grote bedrijven die de vangst zelf kopen en in vries- en koelhuizen bewaren. Daarna worden de visproducten (internationaal) verhandeld.