Inspectieresultaten leeftijdsgrens tabak en vapes 2023 - 2024
Tabaksproducten en aanverwante producten als vapes (e-sigaretten) mogen alleen verkocht worden aan personen van 18 jaar en ouder. De NVWA controleert of verkopers zich aan deze leeftijdgrens houden. Van juli 2023 tot en met juni 2024 voerden we 2.305 inspecties uit met minderjarige testkopers.
In het kort
Tabakproducten en aanverwante producten mogen alleen verkocht worden aan personen van 18 jaar of ouder. Dit staat in artikel 8 van de Tabaks- en rookwarenwet. De verkoper moet de leeftijd controleren aan de hand van een geldig officieel identiteitsbewijs.
Tijdens onze inspecties probeerde een 17-jarige testkoper sigaretten of vapes te kopen. Wij controleerden of de verkoper om een identificatiebewijs vroeg en daarna de verkoop weigerde.
De inspecties vonden plaats van juli 2023 tot en met juni 2024 en waren risicogericht. Dit betekent dat we vooral controleerden bij verkooppunten waar meer risico is op een overtreding. Bij 590 van de 2.305 inspecties constateerden we een overtreding. Dit is een percentage van 26%.
Inspectieresultaten
Onze minderjarige testkopers probeerden tabaksproducten of vapes aan te schaffen bij supermarkten, tankstations, tabaksspeciaalzaken, horecagelegenheden en kleinere verkooppunten zoals kiosken, belwinkels en avondwinkels. Dit gebeurde in opdracht van de NVWA en onder begeleiding van een inspecteur. De inspecteur rapporteerde de bevindingen na de inspectie aan het betreffende bedrijf.
De bedrijven werden geselecteerd op basis van eerdere inspectieresultaten, meldingen van burgers en tips uit gesprekken met jongeren tijdens observaties op locatie.
| Sector | Aantal inspecties | Aantal overtredingen | Percentage (%) |
|---|---|---|---|
| Speciaalzaak | 223 | 75 | 32% |
| Tankstation | 484 | 87 | 18% |
| Supermarkt (klein) | 397 | 128 | 32% |
| Supermarkt (keten) | 303 | 62 | 20% |
| Overige winkels, zoals avondwinkels en kiosken | 785 | 227 | 29% |
| Horeca | 113 | 11 | 10% |
| Totaal | 2.305 | 590 | 26% |
Tijdens een deel van de testkoopinspecties vroeg de testkoper om sigaretten, terwijl bij de overige inspecties om vapes werd gevraagd. In 244 gevallen kreeg de testkoper vapes mee. In 346 gevallen werd tabak aan de testkoper verkocht.
Losse verkoop
Het is verboden om sigaretten los te verkopen. Hier hebben we ook naar gekeken tijdens de controles. We constateerden geen overtredingen op dit gebied.
Hoe hebben wij gehandhaafd?
Wij hebben gehandhaafd volgens ons interventiebeleid. Verkopers die zich niet aan de leeftijdgrens houden krijgen een boete. Deze boete varieert van 1.360 euro tot 9.000 euro, afhankelijk van de grootte van het bedrijf en eventuele eerdere overtredingen.
3-strikes-out-maatregel
Heeft een bedrijf binnen een periode van 12 maanden driemaal de regels heeft overtreden door tabaksproducten en/of vapes te verkopen aan personen van wie de leeftijd van 18 jaar niet onmiskenbaar is vastgesteld? Dan wordt de 3-strikes-out-maatregel opgelegd. Dit betekent dat de verkoop van tabaksproducten en vapes tijdelijk wordt stilgelegd. De duur van deze stillegging varieert van 1 tot 12 weken, afhankelijk van het type bedrijf en eventuele eerdere stilleggingen.
Van juli 2023 tot en met juni 2024 is de 3-strikes-out maatregel 37 keer opgelegd. Bij de sector kleine supermarkten zijn relatief de meeste 3-strikes-out maatregelen opgelegd, namelijk 20.
Vervolgaanpak
Het blijft zorgelijk dat minderjarige jongeren nog steeds aan tabak en vapes kunnen komen. Daarom blijven we risicogerichte leeftijdsgrensinspecties uitvoeren bij de verschillende verkooppunten, om te voorkomen dat vapes of sigaretten aan minderjarige jongeren worden verkocht. Daarbij concentreren we ons op verkooppunten waar vooral jongeren komen.
Vanaf 1 juli 2024 mogen supermarkten en horecagelegenheden geen tabak en vapes meer verkopen. Het aantal verkooppunten vermindert dus. Hierdoor kunnen wij komend jaar relatief meer leeftijdsgrensinspecties uitvoeren bij de overgebleven verkooppunten. Dit benadrukt nog eens hoe belangrijk het is om door te gaan met de stapsgewijze vermindering van het aantal verkooppunten.
Op 1 januari 2024 is het verbod op de verkoop van vapes met zoete smaken in werking getreden. Vapes mogen alleen nog maar de smaak van tabak hebben. Maar de vraag naar vapes met zoete smaken neemt nog niet af onder jongeren. We zien dat deze producten vaker via niet-reguliere kanalen of van onder de toonbank worden verkocht. Ook hier houden wij toezicht op.
Met ons dragen we bij aan de doelstellingen van het Nationaal Preventieakkoord. Dit akkoord streeft naar een rookvrije generatie in 2040. Maar handhaving alleen niet voldoende is om het gebruik van tabak en vapes onder jongeren terug te dringen. Het is een maatschappelijk probleem en het blijft belangrijk dat wordt ingezet op voorlichting van jongeren en hun ouders om hen te beschermen tegen deze verslavende en schadelijke producten.