Onderzoeksresultaten PFAS in textiel 2023

Fabrikanten gebruiken per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS) om kleding en andere textielproducten water- en vuilafstotend te maken. De verwachting is dat hier in 2025 strengere regels voor komen en dat PFAS nog maar beperkt gebruikt mogen worden. De NVWA gaat hier toezicht op houden. Om een goed beeld te krijgen van het gebruik van PFAS in textiel voerden we in 2023 alvast een marktverkenning uit.

In het kort: Marktverkenning Textiel

Dit waren de doelstellingen van het project Marktverkenning Textiel:

  • een methode ontwikkelen om PFAS in textielproducten te kunnen meten
  • een beeld krijgen van het huidige gebruik van PFAS in textielproducten

Binnen dit project heeft ons laboratorium voor chemische productveiligheid eerst een analysemethode ontwikkeld om PFAS in (gecoate) textielproducten te kunnen bepalen. Met deze methode kunnen we 15 verschillende soorten PFAS opsporen. Het gaat om PFAS-soorten die vaak in textiel worden gebruikt.

Dankzij de nieuwe analysemethode konden we een marktonderzoek uitvoeren. We hebben 33 textielproducten onderzocht op de aanwezigheid van PFAS. We kozen voor deze producten omdat ze water- of vuilafstotend waren. In al deze producten troffen we een vorm van PFAS aan. Het ging steeds om lage concentraties.

Onderzoeksresultaten

PFAS in consumentenproducten

PFAS is een verzamelnaam voor duizenden stoffen. PFAS hebben handige eigenschappen: ze zijn bijvoorbeeld water-, vet-, vuilafstotend. Daarom worden ze in veel verschillende producten gebruikt. In textiel worden ze toegepast om het materiaal water- en vuilafstotend te maken.

Tegelijkertijd hebben PFAS ook nadelen. Sommige PFAS kunnen gezondheidsrisico’s veroorzaken bij langdurige blootstelling of hoge concentraties. Dit geldt bijvoorbeeld voor PFOS en PFOA. Maar hoeveelheden PFAS in consumentenproducten zijn over het algemeen klein. Bij normaal gebruik zijn er niet meteen gezondheidsrisico’s.

Een ander nadeel is dat PFAS moeilijk afbreekbaar zijn. De stoffen stapelen zich op in het milieu, en worden opgenomen door planten en dieren. Op die manier komen PFAS ook in ons eten en drinken terecht en nemen de gezondheidsrisico’s toe.

Om verdere verspreiding van PFAS in het milieu te voorkomen, heeft Nederland in 2023 (samen met Denemarken, Duitsland, Noorwegen en Zweden) een voorstel gedaan om PFAS in heel Europa te verbieden. In 2025 beslist het Europees Parlement of er ook echt een verbod komt.

Project Marktverkenning Textiel

Waarschijnlijk zal het Europees Parlement in 2025 een restrictie (beperking) op het gebruik van PFAS aannemen. Hoe de restrictie er precies uit gaat zien is nog niet helemaal duidelijk, maar waarschijnlijk gaat de restrictie voor meer dan 10.000 verschillende PFAS gelden. Dit zal onder meer gevolgen hebben voor de productie van textiel. Om ons hierop voor te bereiden hebben we in 2023 het project Marktverkenning Textiel uitgevoerd.

Analysemethode

Binnen dit project heeft ons laboratorium een methode ontwikkeld om PFAS in textiel te meten. Dit betekent dat de NVWA klaar is om de toekomstige PFAS-restrictie in textiel te controleren.

Marktonderzoek

We onderzochten 33 textielproducten op 15 verschillende PFAS. Al deze producten bleken PFAS te bevatten.

  • Bij 21 producten troffen we minstens een van de 15 PFAS aan in meetbare hoeveelheden: een concentratie van meer dan 0,5 microgram per kilogram (μg/kg). Een microgram is een miljoenste gram.
  • In 12 producten troffen we wel PFAS aan, maar zo weinig dat we de concentratie niet konden vaststellen. De concentratie lag onder de 0,5 μg/kg. Dit is zo laag dat de concentratie niet goed kan worden vastgesteld.

Voor het merendeel van deze stoffen bestaat nu nog geen wettelijke limiet.

Ook controle op eisen POP-verordening

Tijdens het project hebben we ook gecontroleerd of de producten voldeden aan de huidige eisen voor PFAS in textiel. Deze staan in de POP-verordening (EU-Verordening 2019/1021). POP staat voor Persistent Organic Pollutants. Dit is een groep stoffen waar PFAS deel van uitmaken.

In de textielproducten troffen we 2 vormen van PFAS aan die nu al gereguleerd zijn via de POP-verordening: PFOS en PFOA. Voor deze soorten PFAS bestaat nu al een wettelijke limiet:

  • Voor PFOS geldt dat de hoeveelheid PFOS lager moet zijn dan 1 microgram per vierkante meter (1 μg/m2) textiel. Een microgram is een miljoenste gram.
  • Voor PFOA geldt een limietwaarde van maximaal 25 microgram per kilogram (25 ug/kg) textiel.

In 2 producten zagen we een overschrijding van de wettelijke limiet. In een paar hiking-schoenen werd de limietwaarde voor PFOA 2,5 keer overschreden. In een regenjas werd de limietwaarde voor PFOS 5 keer overschreden. Omdat het in dit project om een marktverkenning ging, hebben we hier niet op gehandhaafd.

Vervolgaanpak

Met het project Marktverkenning Textiel heeft de NVWA zich voorbereid op een mogelijke PFAS-restrictie voor textiel. We kunnen hier direct op handhaven als het verbod in werking treedt. De nieuwe analysemethode kunnen we nu al gebruiken om toezicht te houden op het gebruik van PFOS en PFOA in textielproducten en andere consumentenproducten. Hiermee kunnen we controleren of bedrijven zich aan de wettelijke eisen van de POP-verordening houden.