Hoe je besmet raakt en anderen besmet
Meestal gaat de hepatitis A-besmetting van mens tot mens. In andere gevallen verloopt de overdracht via met het virus besmet voedsel of water.
Geschat wordt dat in Nederland 5 - 10% van de ziektegevallen via voedsel wordt overgebracht.
De kans op een hepatitis A-infectie is hoger in landen met slechte sanitaire voorzieningen, matige hygiëne, of waar geen veilig drinkwater is. De NVWA adviseert reizigers naar zulke gebieden zich te laten inenten via de GGD. Meer reizigersinformatie op de website van Het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR).
Je kunt het hepatitis A-virus niet ruiken of zien. De aanwezigheid van virus op het voedsel leidt ook niet tot bederf. Alleen in een laboratorium kunnen onderzoekers testen doen die de aanwezigheid van het virus aantonen.
Hoe besmet je anderen?
Mensen met hepatitis A zijn het meest besmettelijk voor anderen vanaf 1 week voordat de ziekteverschijnselen ontstaan tot 1 week na het begin van de verschijnselen. Na deze periode kan er nog steeds virus in de ontlasting aanwezig zijn. Dat kan ook wanneer er geen ziekteverschijnselen optreden na blootstelling aan het virus. Zo kun je zonder klachten het virus op anderen, of op voedsel overdragen.
Van mens tot mens
Mens op mens overdracht van het virus verloopt via contact met ontlasting, waarin het virus aanwezig is. Dit kan bijvoorbeeld wanneer iemand zijn handen in de mond steekt na contact met besmette oppervlakten, zoals een wc-bril.
Hepatitis A kan ook (homo)seksueel worden overgedragen via onbeschermd anaal-oraal contact.
Als een besmette persoon voedsel bereidt, kan het virus ook op het eten terechtkomen en zo nieuwe mensen besmetten.
Besmetting van oppervlakten kan plaatsvinden wanneer de besmette (zieke) persoon, de handen na toiletbezoek niet goed (genoeg) wast. Zo komt het virus terecht op bijvoorbeeld deurklinken, trapleuningen, stoelen, speelgoed enzovoorts. Opgedroogd ontlastingsmateriaal met hepatitis A-virus blijft ten minste 2 weken besmettelijk. Daarna neemt de besmettelijkheid langzaam af bij kamertemperatuur.
Via voedsel
Er zijn 2 routes voor de besmetting van voedsel met het hepatitis A-virus:
- Tijdens de (primaire) productie
Schelpdieren zoals oesters en mosselen, nemen het hepatitis A-virus op als het water waarin ze leven verontreinigd is met fecaliën (ontlasting). Landbouwproducten zoals zacht fruit of sla, kunnen besmet raken door fecaal besmette handen (plukken, inpakken) of via besmet water bij de besproeiing, bemesting of het wassen tijdens de productie of oogst.
- Tijdens de voedselbereiding
Mensen met een hepatitis A-virusinfectie, al dan niet met klachten, kunnen het virus overbrengen op oppervlakten of direct op voedsel. Ook kan het virus gemakkelijk na toiletbezoek naar de keuken worden overgebracht als keukenpersoneel niet goed de handen wast.
Het hepatitis A-virus is zeer stabiel. Na besmetting kan het lang overleven op deurknoppen, handvaten, kranen, handdoeken, snijplanken, broodjes, broodbeleg enzovoorts. Het is alleen weg te krijgen door desinfectie van oppervlakten met een chlooroplossing. Wanneer voedsel besmet is, helpt eigenlijk alleen koken (minimaal 90°C gedurende 1,5 minuut). Het hepatitis A-virus behoudt zijn besmettelijkheid goed op ingevroren voedsel.