Inspectieresultaten dierenwelzijn varkens 2022

In het kort: controle van huisvesting en verzorging

Tijdens een inspectie controleren we of de huisvesting en verzorging van de varkens voldoen aan de regels van de Wet dieren en het Besluit houders van dieren. In 2022 voerden we controles uit bij:

• varkenshouderijen
  Van de 66 inspecties waren 25 inspecties akkoord en 41 inspecties niet akkoord. De meest voorkomende overtreding op varkensbedrijven had te maken met hokverrijking. Bij 18 bedrijven voldeed het hokverrijkingsmateriaal niet aan alle 9 criteria van goede hokverrijking.
• hobbyhouders
  Van de 14 inspecties waren 12 inspecties akkoord en 2 niet akkoord. Het ging om verschillende overtredingen.

Inspectieresultaten varkenshouderijen

In totaal voerden we 66 inspecties uit bij varkensbedrijven:

• 28 inspecties waren onderdeel van een project waarbij bedrijven werden geselecteerd op basis van risicoanalyse. Dit project ronden wij in 2023 af. Over dit project en de resultaten ervan rapporteren we na afronding van het gehele project.
• 25 inspecties waren naar aanleiding van een melding.
• 4 inspecties waren naar aanleiding van een handhavingsverzoek. Het verzoek was om te controleren of biggen en zeugen niet te vroeg van elkaar worden gescheiden, en of biggen over voldoende vloeroppervlakte beschikken.
• 9 inspecties werden gecombineerd met een andere inspectie of vonden plaats op initiatief van de inspecteur.

Inspectieresultaten varkenshouderijbedrijven in 2022

inspecties in 2022	aantal akkoord	niet akkoord	totaal
Project	17	11	28
Meldingen	7	18	25
Overige	1	12	13
Totaal	25	41	66

Overtredingen

Bij de inspecties bij varkenshouderijen zagen we verschillende soorten overtredingen. In onderstaande tabel staan de meest voorkomende overtredingen.

Meest voorkomende overtredingen bij varkenshouderijbedrijven in 2022

overtreden voorschrift	project	meldingen/overige	totaal
Hokverrijking	7	11	18
Permanente beschikking voldoende vers water	2	5	7
Scherpe randen of uitsteeksels in de stal	3	3	6*
Lichtintensiteit 40 lux	0	6	6
Stalinrichting: schone ruimte, rusten, zien	0	5	5
Houden in afzonderlijke stabiele groepen	2	3	5
Luchtkwaliteit	0	4**	4
Voldoende vloeroppervlakte gespeende biggen	0	4	4
Leeftijd scheiden biggen van de zeug	0	3	3
Voldoende vloeroppervlakte vleesvarkens	1	2	3
spleetbreedte roosterbalken vleesvarkens (20 mm)	1	2	3

* bij 4 bedrijven had deze overtreding betrekking op de vloeren
** 2 meldingen betroffen uitval ventilatiesysteem

Meest voorkomende overtreding: geen goede hokverrijking

Hokverrijking is belangrijk voor het welzijn van varkens. Het zorgt ervoor dat varkens hun soorteigen onderzoekende gedrag kunnen uitoefenen. Het zorgt er ook voor dat varkens de hokinrichting minder beschadigen en elkaar minder verwonden (oor- en staartbijten). Daardoor is hokverrijking een van de maatregelen om staartbijten te voorkomen.

Het gebruik van hokverrijking heeft nog meer voordelen. Zo heeft onderzoek aangetoond dat varkens die opgegroeid zijn met hokverrijking een verlaagde ziektegevoeligheid hebben. Met de locatie van de hokverrijking kan het mestgedrag gedeeltelijk gestuurd worden. Dit draagt eraan bij dat bevuiling van het hok en de dieren voorkomen wordt. Handmatige verstrekking van ruwvoer bij wijze van hokverrijking zorgt ervoor dat de varkens minder schrikachtig zijn en een positieve associatie met mensen krijgen. Bij verstrekken van ruwvoer zoals luzerne komen de varkens in de benen, waardoor ze goed gecontroleerd kunnen worden. Zieke dieren kunnen op die manier eerder geïdentificeerd en adequaat behandeld worden.

Tijdens inspecties let de inspecteur erop dat het verrijkingsmateriaal permanent voldoet aan 9 eigenschappen. Het materiaal moet veilig zijn. Ook moet het materiaal de volgende eigenschappen hebben: eetbaar, kauwbaar, wroetbaar en afbreekbaar. Verder moet het materiaal vernieuwend, bereikbaar, beschikbaar en schoon zijn.

Bij 18 inspecties constateerde de inspecteur dat het bedrijf niet voldeed aan de eisen voor hokverrijking. In onderstaande tabel staat welke eigenschappen de materialen misten. Vaak was het materiaal niet wroetbaar en niet eetbaar. Bij de meeste bedrijven had het materiaal meerdere tekortkomingen. Er was 1 bedrijf waar het materiaal alle 9 eigenschappen miste.

missende materiaaleigenschappen hokverrijkingsmateriaal	aantal
Wroetbaar	18
Eetbaar	18
Vernieuwend	8
Afbreekbaar	4
Kauwbaar	6
Bereikbaar	2
Schoon	1
Veilig	1

Inspecties naar aanleiding van handhavingsverzoek

Naar aanleiding van een handhavingsverzoek voerden wij op 4 varkenshouderijen een inspectie uit. Het handhavingsverzoek betrof de leeftijd van biggen als ze worden gescheiden van de zeug en de beschikbare vloeroppervlakte voor deze biggen.

Op 3 van de 4 bedrijven stelden wij vast dat de biggen op een te jonge leeftijd van de zeug werden gescheiden. De houders konden niet aannemelijk maken dat dit noodzakelijk was vanwege de gezondheid en het welzijn van de big of zeug. 1 van deze 3 bedrijven heeft de werkwijze direct aangepast. Aan de andere 2 bedrijven is een last onder dwangsom opgelegd om te voorkomen dat dieren opnieuw te vroeg gescheiden worden.

Op alle 4 de bedrijven beschikte een deel van de biggen niet over de minimaal voorgeschreven vloeroppervlakte. Hiervoor hebben de betrokken varkenshouders een schriftelijke waarschuwing gekregen. Wij gaan een herinspectie uitvoeren bij deze bedrijven om te controleren of ze alsnog aan de eisen voldoen.

Maatregelen

De bedrijven die in overtreding waren hebben wij een maatregel opgelegd volgens ons interventiebeleid. Het ging om:

• 24 schriftelijke waarschuwingen
• 20 rapporten van bevindingen
• 6 processen-verbaal, deze worden ingediend bij het Openbaar Ministerie
• 1 mondelinge mededeling

Een rapport van bevindingen kan resulteren in een bestuurlijke boete. Een proces-verbaal wordt ingediend bij het Openbaar Ministerie, waarna de zaak strafrechtelijk kan worden afgedaan. Een bestuurlijke boete of proces-verbaal kan gecombineerd worden met een herstelmaatregel, zoals een last onder dwangsom. Het totaal aantal maatregelen ligt daardoor hoger dan het aantal niet-akkoord inspecties.

Inspectieresultaten hobbyhouders

Wij voerden 14 inspecties uit na een melding over hobbymatig gehouden varkens. 2 inspecties waren niet akkoord. De varkens hadden te weinig ruimte en de waterbakken konden makkelijk omgegooid worden door de varkens. Hierdoor hadden de varkens geen water en kon het hok vervuild raken.

Maatregelen

De 2 hobbyhouders kregen een schriftelijke waarschuwing.

Inspectieresultaten herinspecties

Herinspecties worden uitgevoerd als bij een eerdere inspectie overtredingen zijn vastgesteld. Deze eerdere inspectie kan in 2022 zijn uitgevoerd, maar ook al in 2021. De herinspecties hadden betrekking op diverse onderwerpen, zoals hokverrijking.

Van de 53 herinspecties zijn 39 afgedaan als akkoord. Bij 2 van deze 39 inspecties ging het om een digitale herinspectie. Bij 3 herinspecties waren geen varkens meer aanwezig.

14 herinspecties waren niet akkoord. Wij stelden dezelfde overtredingen opnieuw vast. Bij 3 van deze herinspecties constateerden wij nieuwe overtredingen.

Vervolgaanpak

Ook in 2023 blijven wij controleren of varkenshouders voldoen aan de wettelijke voorschriften voor dierenwelzijn. Daarnaast gaan we in 2023 starten met een naleefmeting. Dit geeft een beeld van hoe de sector de wettelijke regels naleeft.