Advies van BuRO over coumatetralyl in producten van dierlijke oorsprong

Overige adviezen

BuRO adviseert daarnaast de Minister van LNV om het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) te vragen om te beoordelen wat de risico’s zijn voor het milieu als gevolg van het uitrijden van mest met residuen van rodenticiden zoals coumatetralyl. Als dat nodig is zou deze vraag ook aan het Europees agentschap voor chemische stoffen (ECHA) gesteld moeten worden.

Aanleiding onderzoek

Coumatetralyl is de werkzame stof in het middel Racumin Foam, dat in Nederland is toegelaten voor de bestrijding van huismuizen. Het middel is een rodenticide dat werkt als antistollingsmiddel, wat leidt tot verlenging van de bloedstollingstijd en bloedingen. Bij correct gebruik komt de werkzame stof niet in de voedselketen terecht.

In 2023 is in het kader van het Nationaal Plan Residuen (NPR) twee keer coumatetralyl aangetroffen in kalfslever. In beide gevallen was de concentratie boven de wettelijke norm van 0,01 mg/kg voor deze stof in lever. Deze norm heet ook wel de Maximale Residu Limiet (MRL).

De Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA) heeft hierna de veehouderijen geïnspecteerd waarvan de betreffende kalveren afkomstig waren. Hieruit bleek dat het middel Racumin Foam onjuist was toegepast. Het betrof twee verschillende veehouderijen en twee verschillende plaagdierbestrijders.

Naar aanleiding hiervan heeft de directie Handhaven van de NVWA BuRO gevraagd om een risicobeoordeling.

Vragen en antwoorden

Op basis van de risicobeoordeling kunnen de gestelde vragen als volgt worden beantwoord.

Is op basis van de bevindingen uit het NPR iets te zeggen over hoe wijdverbreid het probleem is dat dieren gecontamineerd zijn met coumatetralyl?

BuRO schat met hulp van statistiek dat bij 2% van de kalveren de wettelijke norm (MRL) overschreden wordt. Deze inschatting maken we op basis van bevindingen in de willekeurig genomen monsters van levers binnen het NPR van 2023, en varieert tussen 0,1 en 6,6%.

Hoe groot moet de steekproef per koppel dieren zijn wanneer monsters genomen worden van dieren van risicovolle bedrijven? Zodat op basis van analyseresultaten een uitspraak gedaan kan worden over de aanwezigheid van coumatetralyl in de dieren.

Om met een bepaalde zekerheid te kunnen bepalen of coumatetralyl in dieren aanwezig is, moeten monsters genomen worden volgens het ‘Freedom from disease model’.

De in de praktijk veelgebruikte vuistregel om n+1 dieren te bemonsteren, waarbij n het aantal dieren in het koppel is, is niet gebaseerd op een statistisch onderbouwde methode. Deze vuistregel geeft geen zekerheid over het deel van de dieren dat wel of niet gecontamineerd is.

Moeten monsters genomen worden van varkenshuid?

BuRO concludeert dat monstername van varkenshuid niet nodig is, omdat coumatetralyl zich ophoopt in de lever en niet in de huid.

Leidt consumptie van kalfsvlees of kalfslever besmet met coumatetralyl tot een risico voor de gezondheid van de consument?

De consumptie van kalfs- of varkenslever met coumatetralyl leidt niet tot een risico voor de gezondheid van volwassenen. Dat kan worden geconcludeerd op basis van de analyseresultaten in levers van 55 kalveren en 36 varkens.

Eenmalige consumptie van kalfs- of varkenslever met een hoge concentratie geeft mogelijk wel een risico voor de gezondheid van kinderen. Mogelijke effecten zijn de verstoring van de bloedstolling, zoals een bloedneus, bloedend tandvlees, bloeduitstortingen of bloed in urine en ontlasting.

Consumptie van kalfs- en varkensvlees is veilig omdat coumatetralyl in geen enkel monster van kalfs- en varkensvlees boven de kwantificatiegrens is aangetroffen.

Leidt consumptie van kalfslever besmet met coumatetralyl tot een risico voor honden en katten?

BuRO concludeert dat een risico voor de gezondheid van honden van 25 kg en katten van 4 kg niet kan worden uitgesloten. De porties lever die gegeten kunnen worden voordat de gezondheidskundige grenswaarde overschreden wordt, zijn namelijk niet groter dan de hoeveelheden die honden en katten van dit gewicht normaal gesproken eten.

Is het mogelijk met een berekening aan te geven hoe lang na blootstelling de concentraties van coumatetralyl in lever of vlees van blootgestelde (nog levende) landbouwhuisdieren onder de maximale residu limiet MRL zakken?

Op basis van halfwaardetijden in levers van ratten en muizen kan berekend worden dat de hoogst gemeten concentratie in levende dieren na 45 tot bijna 1000 dagen is afgenomen tot het niveau van de MRL. De berekeningen zijn echter onzeker, omdat halfwaardetijden voor landbouwhuisdieren niet beschikbaar zijn.

Leidt het uitrijden van mest besmet met coumatetralyl op grasland tot risico’s voor de gezondheid van vee of de consument, als gevolg van het eten van het betreffende gras of hooi door vee?

Deze vraag kan niet beantwoord worden. Deze manier van blootstelling wordt niet meegenomen in de toelatingsbeoordeling. Het is daarom niet mogelijk de huidige situatie te vergelijken met de verwachte, normale situatie.

Leidt het uitrijden van mest besmet met coumatetralyl op grasland tot risico’s voor het milieu, bijvoorbeeld  door uitspoeling in een sloot?

Omdat er geen informatie is over de concentratie in het oppervlaktewater rond het betreffende bedrijf kan geen uitspraak worden gedaan over het risico voor het milieu.