Advies van BuRO over toepassing sensortechnologie en artificial intelligence (AI) in slachthuizen ten behoeve van dierenwelzijn

Overige adviezen

BuRO geeft de NVWA daarnaast de volgende adviezen:

• Zet bij de samenwerking met slachthuizen in op sensortechnologie, AI en andere kansrijke initiatieven voor het verbeteren van dierenwelzijn.
• Maak duidelijk dat sensortechnologie en AI op korte termijn niet leiden tot grotere effectiviteit en efficiëntie in de handhaving. Het is nu vooral belangrijk om ervaring op te doen met deze systemen en beter inzicht te krijgen in de haalbaarheid, kansen en beperkingen ervan.
• Werk samen met toezichthouders, risicobeoordelingsautoriteiten op het gebied van dierenwelzijn en de European Food Safety Authority.
• Ontwikkel samen criteria voor het gebruik van sensortechnologie en AI bij het keuren en in het toezicht op dierenwelzijn.
• Zet de opgedane kennis in om benchmarks en normen te ontwikkelen voor dierenwelzijn op basis van sensortechnologie in combinatie met AI.
• Onderzoek of de wet- en regelgeving voor dit onderwerp kan worden aangepast.

Aanleiding en vraagstelling

De NVWA controleert of slachthuizen voldoen aan de wettelijke eisen voor dierenwelzijn en voedselveiligheid. In Nederland zijn circa 90 (middel)grote slachthuizen. Zij werken op vrijwillige basis mee aan cameratoezicht door de NVWA. De camera’s brengen de handelingen met levende dieren in beeld. De NVWA kan de beelden ter plekke bekijken en gebruiken als ondersteuning in de handhaving.

De minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) werkt aan een wet rond cameratoezicht in slachthuizen. In het wetsvoorstel komt te staan dat cameratoezicht wettelijk verplicht moet zijn en dat er regels voor ‘slim’ cameratoezicht moeten komen. Dit gebeurt mede naar aanleiding van de evaluatie Cameratoezicht dierenwelzijn slachthuizen van de NVWA.

Bij slim cameratoezicht gaat het niet om het selectief terug kijken van camerabeelden voor het constateren van misstanden, maar om de ontwikkeling van nieuwe technieken en methoden op basis van moderne camera-en sensortechnologie. Deze nieuwe technologie kan het toezicht op dierenwelzijn waarschijnlijk aanvullen, vernieuwen en verbeteren. BuRO benadrukte dit al in de risicobrief 2021. Verschillende commerciële partijen werken al aan nieuwe toepassingen van sensortechnologie, en er zijn al slachthuizen die gebruikmaken van slim cameratoezicht.

Voor het wetsvoorstel moet eerst nog goed worden onderzocht wat de mogelijkheden zijn van cameratoezicht en sensortechnologie in combinatie met AI. Hoe kan deze technologie bijdragen aan het toezicht in de slachthuizen? Wat kan de overheid doen om de kwaliteit en betrouwbaarheid van de systemen te borgen?

Vanuit dit oogpunt heeft de Inspecteur Generaal (IG) van de NVWA aan BuRO gevraagd te adviseren over de introductie en optimale benutting van cameratoezicht op slachthuizen. Voor deze verkenning is de volgende vraag door BuRO opgesteld: Wat zijn de mogelijkheden van sensortechnologie op slachthuizen voor de publieke waarde dierenwelzijn voor de korte en middellange termijn?

Antwoord op de vraag

Sensortechnologie biedt veel kansen. Technologisch is er al veel mogelijk. Er zijn al verschillende toepassingen voor slachthuizen commercieel beschikbaar of toegepast in onderzoek. De onderzoeken laten zien wat er in beeld gebracht kan worden:

• afwijkingen aan het karkas
• afwijkende bewegingen van de dieren tijdens het lossen
• agressief gedrag van de dieren
• verspreiding van dieren over de ruimte: dit is belangrijk in relatie tot hittestress
• tekenen van stress, bijvoorbeeld in de wachtruimte, of tijdens het opdrijven of verdoven

Dit zijn belangrijke aanwijzingen dat het dierenwelzijn in gevaar is. Daarmee is het nu al mogelijk overtredingen op te sporen via analyse van camerabeelden.

Voorlopig kan sensortechnologie in combinatie met AI de huidige manier van handhaven nog niet volledig vervangen. In ieder geval niet op de korte of middellange termijn. Dit komt doordat:

• cameratoezicht niet wettelijk verplicht is
• nog niet alle data van de slachthuizen kunnen worden benut
• de bestaande systemen nog niet extern zijn gevalideerd

Bovendien is er voor dierenwelzijn vaak sprake van een open norm. Er is dus geen vastgestelde doelwaarde beschikbaar.

Sensortechnologie kan binnen enkele jaren wel zorgen voor effectiever toezicht. Als de NVWA informatie en data blijft verzamelen, ontstaat er een beter beeld van de risico’s voor dierenwelzijn. De NVWA kan de data dan gebruiken voor risicogericht toezicht. Het gaat dus om een indirect effect. Maar daarvoor moeten de data wel beschikbaar zijn voor de NVWA.